چکیده:
با استفاده از«مدل قیمت»مشاهده میکنیم که:دامنهء تورم ناشی از اعمال مالیات بر ارزش افزوده بر 78 بخش اقتصاد ایران،بین 0/0003 درصد تا 39/4 درصد متفاوت است(سناریوی دوم) در این تحقیق پیشنهاد شده است که پس از اعمال مالیات بر ارزش افزوده با نرخ 10 درصد، بخشهای اقتصادی با اثرات قیمتی شدید(29 بخش)در سناریوی اول-و بخشهایی که آثار تورمی آن بزرگتر یا مساوی 10/1 درصد است(34 بخش)-در سناریوی دوم معاف گردند. در نهایت میتوان گفت که 36 بخش اقتصاد بهطور قطعی میتواند مشمول مالیات بر ارزش افزوده باشد و 8 بخش نیز بسته به درآمدهای مالیاتی مورد انتظار حاصل از 36 بخش مزبور، مشمول یا معاف باشند. میزان تورم حاصل از اعمال مالیات بر ارزش افزوده با نرخ 10 درصد در کل اقتصاد،قبل از معاف کردن بخشها 13/5 درصد و پس از معاف کردن بخشها 1/2 درصد میباشد.بررسی ظرفیت بالقوه مالیاتی کشور نشان میدهد که بین ظرفیت بالقوه مالیاتی و وصولیهای بالفعل،شکاف قابل توجهی وجود دارد و حاکی از آن است که با اتخاذ تدابیری در جهت اصلاح نظام مالیاتی و رفع مشکلات موجود،میتوان وصولیهای مالیاتی را افزایش و اتکای به درآمدهای نفتی را کاهش داد. بدون از بین بردن مشکلات سیستم مالیاتی،این سیستم قادر به تأمین بخش عمدهای از هزینههای دولت نخواهد بود.در این راستا میتوان به مسأله«مالیات بر ارزش افزوده»به عنوان یکی از روشهای اخذ مالیات توجه داشت که در سه دهه اخیر مورد توجه و استفاده بیش از 90 کشور جهان قرار گرفته است. اجرای مالیات بر ارزش افزوده برای اولین بار در یک کشور،آثار اقتصادی متعددی بر جای خواهد گذاشت که میتوان این آثار را به سه دسته کلی تقسیم کرد: 1-آثار قیمتی(تورمی) 2-آثار توزیعی 3-آثار درآمدی این تحقیق در جهت بررسی آثار تورمی اجرای«مالیات بر ارزش افزوده»بر بخشهای مختلف اقتصادی در ایران صورت میگیرد تا با شناخت دقیق آثار تورمی«مالیات بر ارزش افزوده»بر هرکدام از بخشهای اقتصاد و با در نظر گرفتن آثار تورم در کشورمان تدابیر لازم در این زمینه اندیشیده شود. نتایج حاصل از این بررسی نشان میدهد که از 78 بخش اقتصاد،36 بخش اثرات قیمتی ضعیف،13 بخش اثرات قیمتی متوسط و 29 بخش اثرات قیمتی شدید دارند(سناریوی اول).
خلاصه ماشینی:
"-------------- (*)-به ترتیب عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی،عضو هیأت علمی و استادیار دانشگاه امام صادق(ع) با استفاده از«مدل قیمت»مشاهده میکنیم که:دامنهء تورم ناشی از اعمال مالیات بر ارزش افزوده بر 87 بخش اقتصاد ایران،بین 0/3000 درصد تا 93/4 درصد متفاوت است(سناریوی دوم) در این تحقیق پیشنهاد شده است که پس از اعمال مالیات بر ارزش افزوده با نرخ 01 درصد، بخشهای اقتصادی با اثرات قیمتی شدید(92 بخش)در سناریوی اول-و بخشهایی که آثار تورمی آن بزرگتر یا مساوی 01/1 درصد است(43 بخش)-در سناریوی دوم معاف گردند.
جدول(3):خالص تورم در بخشهای مختلف اقتصادی پس از حذف مالیاتهای غیرمستقیم و اعمال VAT با نرخ 01% (به تصویر صفحه مراجعه شود) ادامه جدول(3) (به تصویر صفحه مراجعه شود) ادامه جدول(3) (به تصویر صفحه مراجعه شود) مآخذ:محاسبات نگارنده 16 بخش از اقتصاد ایران با توجه به ساختار مفروض،پس از حذف خالص مالیاتهای غیر مستقیم و اعمال 01%مالیات بر ارزش افزوده،تورمی کوچکتر مساوی 01%را به همراه خواهند داشت و تورمپذیری آنها بهطور تقریب به همان اندازه افزایش هزینه حاصل از اعمال مالیات بر ارزش افزوده است.
نتایج حاصل از این شبیهسازی به صورت زیر خواهد بود: (قبل از معاف کردن بخشها)در صورت اعمال بر مالیات بر ارزش افزوده و حذف کامل مالیاتهای غیرمستقیم و عوارض،بدون معاف کردن هیچیک از بخشها در اقتصاد،پیشبینی میشود که با ساختار مفروض اقتصاد کشور،در حدود 31/5 درصد تورم داشته باشیم؛ولی اگر بخواهیم از این میزان تورم را بکاهیم باید بخشهایی را معاف کرد که پس معاف کردن این بخشها به این ترتیب میتوان گفت: (پس از معاف کردن بخشها-1)با معاف کردن 43 بخش،براساس استنادات مذکور در بالا،در حدود 6/9 درصد افزایش در سطح قیمتها خواهیم داشت."