چکیده:
قسمت اول این مقاله‘ ضمن بازنگری یافته های پژوهشی درباره دستیابی و مشارکت گروههای اجتماعی – اقتصادی در آموزش عالی کشورهای مختلف جهان‘ به توصیف روند این مشارکتها می پردازد‘ در قسمت دوم چگونگی اجرای طرح پژوهشی و یافته های مربوط به توزیع دانشجویان از نظر قشربندی اجتماعی – اقتصادی‘ جنسیت‘ و مناطق جغرافیایی‘ بیان شده است. در این طرح که در دانشگاه تهران در نیمسال اول 73 – 1372 اجرا گردیده‘ داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه و از طریق نمونه گیری گردآوری شده است. متغیرهای اصلی مورد مطالعه شامل: رشته تحصیلی ‘ سن‘ جنسیت شغل پدر‘ تحصیلات پدر‘ و تحصیلات مادر بوده. تحلیل داده ها نشان می دهد که در مرتبه اول فرزندان صاحبان مشاغل آزاد و در مرتبه دوم فرزندان متخصصان و کارمندان عالیرتبه در دانشگاه تهران نسبت بیشتری از دانشجویان را شامل می شود. نسبت فرزندان کارگران و کشاورزان در دانشگاه تهران در مقایسه با گذشته تغییر نکرده است. سطح سواد پدر برای اکثریت دانشجویان در حدود تحصیلات ابتدایی است. اما تحصیلات مادر در سطح نسبتا بالایی است. این نسبت در گروههای دانشجویان دختر و پسر به طور محسوسی تفاوت دارد. ترکیب جغرافیایی دانشجویان نشان می دهد که دانشجویان استانهای تهران‘ سمنان و زنجان دستیابی بیشتری به دانشگاه تهران دارند. در پایان‘ ضمن بحث درباره یافته ها‘ بر ضرورت استفاده از برنامه ریزی استراتژیک تاکید شده است.
خلاصه ماشینی:
"در فرانسه نزدیک به یک سوم از دانشجویان فرزندان خانوادههای متخصصان و کارمندان عالیرتبه به شمار میروند{O1O}از این رو گاهگاهی سیاستمداران، سیاستگذاران و گروههای فشار که طالب تغییرات اجتماعی هستند و به نفع قشرهای اجتماعی کمتر برخوردار از امتیازات اجتماعی- اقتصادی شعار میدهند، دانشگاهها را ترغیب میکنند تا جنبه برابری فرصتهای آموزش عالی برای قشرهای مختلف را رعایت کرده و عدالت آموزشی را در پذیرش دانشجو مورد نظر قرار دهند.
توزیع دانشجویان نمونه برحسب تحصیلات مادر و به تفکیک گروههای عمده تحصیلی در دانشگاه تهران، سال 73-1372 001/0P 75/252-2X در حالیکه در رشتههای علوم پایه و مهندسی این نسبت به 64 درصد و در رشتههای کشاورزی به 46 درصد کاهش مییابد روند کاهشی نسبت تحصیلات مادر در امتداد رشتههای تحصیلی برای سطوح«متوسطه ناتمام»و«دیپلم متوسطه»نیز قابل توجه است.
چنانچه نسبت کارگران و کشاورزان را در کل کشور مورد نظر قرار دهیم، براساس سرشماری جمعیت در سال 1365 این نسبت نزدیک به 63 درصد بوده است(15، ص 9)با توجه به این نسبتها ملاحظه میشود که فرزندان خانوادههای کارگران و کشاورزان، از نظر برابری فرصتهای آموزش عالی، به نسبت بسیار کمتری به دانشگاه تهران راه یافتهاند.
ب. جنسیت و سنبراساس دادههای مربوط به پایگاه اطلاعاتی آموزش عالی{O7O}، نسبت دانشجویان دختر در رشتههای علوم پایه و مهندسی دانشگاه در بیست سال گذشته به طور محسوسی افزایش یافته است(جدول 4).
هر چند ترکیب دانشجویان این دانشگاه به طرف برابری فرصتها و مشارکت بیشتر خانوادههای کمتر بهرهمند از آموزش عالی تغییری قابل ملاحظه را نشان نمیدهد، اما نمیتوان با قاطعیت اظهار داشت که این امر به بهای حفظ کیفیت آموزشی در دانشگاه تهران بوده است."