چکیده:
از آن جا که انسان دائم در حرکت و سیر و سلوک است و حرکت او گاهی به سوی بالا و به
اصطلاح سیر صعودی و گاهی به سوی پایین و سیر نزولی است،اگر زمام امور یک انسان در
دست عقل و شرع باشد ،قهرا سیرش صعودی خواهد بود و اگر تابع هوا و هوس باشد یعنی
زمام امرش به دست نفس و هواهای نفسانی باشد سیرش نزولی و منتهی به اسفل السافلین
خواهد بود.در این مقاله سعی شده که راه های پیروزی بر نفس و هواهای نفسانی نشان
داده شود تا انسان ها در مبارزه با نفس آسان تر و روشن تر وارد معرکه شوند.
خلاصه ماشینی:
"این آیه از ارتباط نفس با خدا در بعد الهام پذیری سخن می گوید که زمینه ساز تحصیل فضیلت و تقواست؟ آیا مراد نفس اماره است که همواره انسان را به بدی فرمان می دهد که قرآن می فرماید: «و ما ابری نفسی ان النفس لامارة بالسوء الا ما رحم ربی ان ربی غفور رحیم؛ هرگز نفس خویش را تبرئه نمی کنم که نفس [سرکش] بسیار به بدی ها امر می کند، مگر آن که پروردگارم رحم کند که پروردگارم غفور و رحیم است» (یوسف،53).
با نفسی باید مبارزه کرد که باعث فساد و تباهی انسان می شود و آن نفس اماره است که از درون به بدی فرمان می دهد ؛چنان که قرآن می فرماید:«و ما ابری نفسی ان النفس لامارة بالسوء الا ما رحم ربی؛ هرگز نفس خود را تبرئه نمی کنم که نفس [سرکش] بسیار به بدی ها فرمان می دهد»(یوسف,53).
راه های عملی علمای علم اخلاق و نویسدنگان کتاب های اخلاقی که از قرآن و عترت الهام گرفته برای مبارزه با نفس و تهذیب و تزکیه آن راه های مختلفی ارائه داده اند که به چند نمونه آن در ذیل اشاره می شود: الف) بعضی از نویسندگان محورهای اصلی مبارزه با نفس را در سه امر خلاصه کردهاند: 1- ایمان به مبدأ و معاد: اگر انسان در همه حال توجه به مبدأ و معاد داشته و این توجه از روی ایمان و اخلاص و معرفت باشد و از یاد مرگ و آخرت غفلت نکند، زمینه را برای رشد و نمای خودخواهی و مفاسد حاصل از آن را از بین می برد، و انسان را تسلیم فرمان خدا و اطاعت از او می نماید."