چکیده:
رای قطعی واجد اعتبار امر مختوم است و اصل بر آن است که مطابق با واقع است؛ اما گاه این احکام از روی خطا صادر می شوند و عدالت نیز خوش ندارد که چنین احکامی را معتبر بداند. بنابراین، راهکاری فوق العاده به عنوان «اعاده دادرسی» برای رفع خطاها پیش بینی شده است. در اجرای هر یک از این دو قاعده باید دقت کرد و مبانی آنها را از یکدیگر باز شناخت. در این مقاله برآنیم تا ضمن آشنایی با مبانی نهاد اعاده دادرسی، مقررات داخلی را با این مبانی و نیز مقررات خارجی تطبیق دهیم تا در استفاده علمی و عملی از آن، راه بهتر را برگزینیم، بخصوص که با اختصاص 5 ماده به این نهاد، بسیاری از مقرراتش مسکوت مانده و باید آنها را از درون قواعد و اصول استحصال کرد.
خلاصه ماشینی:
"مواد 272 تا 276 قانون آیین دادرسی کیفری1378 بیانگر مقررات اعاده دادرسی نسبت به احکام کیفری است و جهات مذکور در ماده272 تصریح دارند که حکم موضوع درخواست اعاده دادرسی باید مبتنی بر محکومیت باشدو اطلاق بند چهارم این ماده را باید با قیود بندهای دیگر مقید کرد و همانگونه که توضیحخواهیم داد نهاد اعاده دادرسی در تمام نظامهای حقوقی به مصلحت متهم وضع گردیده استبنابراین نباید نتیجه این نهاد به ضرر متهم تمام شود و حکم برائت متهم در هر حال،اعتبارامر مختوم را دارد،هرچند اشتباهی در آن رخ داده باشد.
بند دوم ماده 622 قانون آیین دادرسی کیفریفرانسه این جهت را بدین شکل بیان کرده است:«بعد از محکومیت برای جنایت یا جنحه،یکقرار یا حکم جدیدی برای همان عمل که از سوی متهم یا محکوم علیه دیگری ارتکاب یافته استصادر شود و اینکه هردو حکم محکومیت باهم قابل جمع نباشد و تضاد آنها بیگناهی یکی ازدو محکوم علیه را ثابت کند».
در قانون فرانسه برخلاف قانون ما به جهت«جعلی بودن اسناد»اشارهای نشده و ماده 441 قانون آیین دادرسی کیفری مصر،جهت«خلاف واقع بودن نظریه کارشناسی»را هم بیان کرده و این سه مورد،یکسان هستند وبهتر است همه آنها از جهات اعاده دادرسی به حساب آیند؛زیرا تمایز آنها توجیهی ندارد،بهویژه که در دادرسیهای کیفری اصل«آزادی ادله»حاکم است و دادرس میتواند از مجموعدلایل و قرائن یا پارهای از آنها قناعت وجدان پیدا کند و معمولا دلیلی بر دلیل دیگر برتریندارد؛زیرا ادله،موضوعیت ندارند تا بتوان سند یا شهادت را از میان آنها انتخاب کرد و اگردلیل باطل دیگری مبنای رأی قرار گرفته بود نتوان حکم آن را از طریق اعاده دادرسی ابطالکرد."