چکیده:
تاریخ بلعمی و شاهنامه فردوسی از مهم ترین آثار قرن چهارم هستند که علی رغم داشتن موضوعی مشترک (تاریخ ایران) و نگارش در برهه زمانی نزدیک به هم، در کنار شباهت های بسیاری که در آنها دیده می شود، تفاوت هایی نیز با یکدیگر دارند. یکی از تفاوت های مهم و قابل اعتنا، پرداخت متفاوت شخصیت های حاضر در این دو اثر از حیث حماسی – اسطوره ای است. مقایسه 27 تن از شخصیت های مشترک این دو کتاب اعم از شاهان و پهلوانان بخوبی بیانگر این اختلاف است؛ در تاریخ بلعمی 17 درصد شخصیت ها کاملا اسطوره ای اند، حال آنکه در شاهنامه این تعداد به 34 درصد می رسد. درصد شخصیت های حماسی نیز در تاریخ بلعمی و شاهنامه، به ترتیب 24 در مقابل 30 است. عمده ترین دلایل این اختلاف ها تفاوت در منابع و مآخذ، تفاوت در سبک کار، اقتضائات شاعری فردوسی، دخالت یافتن باورهای مذهبی فردوسی در برخی از روایت ها و رویکرد متفاوت فردوسی و بلعمی در روش عقلانی سازی روایت ها است. شاهنامه فردوسی علاوه بر اسطوره ای تر بودن، حماسی تر از تاریخ بلعمی نیز هست؛ هرچند دیده می شود که وجه اسطوره ای برخی از شخصیت ها مانند: کیومرث و... در تاریخ بلعمی پررنگ تر است و یا از دیدگاه حماسی، بعضی از شخصیت ها در اثر بلعمی، نمود برجسته تری یافته اند.
خلاصه ماشینی:
مقایسه شخصیتهای تاریخ بلعمی و شاهنامه از حیث کارکرد حماسی- اسطورهای مقاله 5، دوره 2، شماره 2، تابستان 1387، صفحه 103-122 /اصل مقاله (163 K) نویسندگان مسعود روحانی / 1؛ محمد عنایتی2 1استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران 2کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازنداران چکیده (تاریخ ایران) و نگارش در برهه زمانی نزدیک به هم، در کنار شباهتهای بسیاری که در آنها دیده میشود، تفاوتهایی نیز با یکدیگر دارند.
تاریخ بلعمی و شاهنامه فردوسی از مهمترین آثار قرن چهارم هستند که علیرغم داشتن موضوعی مشترک عمدهترین دلایل این اختلافها تفاوت در منابع و مآخذ، تفاوت در سبک کار، اقتضائات شاعری فردوسی، دخالت یافتن باورهای مذهبی فردوسی در برخی از روایتها و رویکرد متفاوت فردوسی و بلعمی در روش عقلانیسازی روایتها است.
تاریخ بلعمی و شاهنامة فردوسی از مهمترین آثار تألیف شده در این دوران هستند؛ آثاری که با وجود داشتن موضوعی مشترک (تاریخ ایران) در کنار شباهتهای بسیار، تفاوتهایی نیز با یکدیگر دارند؛ تفاوتهایی که هم در اصل روایتها و هم در نوع روایت مولفانشان دیده میشود؛ به عنوان مثال میتوان به پرداخت متفاوت شخصیتهای این دو اثر اشاره کرد.
مقایسة وجه حماسی-اسطورهای پادشاهان حاضر در این دو کتاب، بیانگر سطح تشابه و تفاوت بین آنهاست که نمودار زیر آن را نشان میدهد: به تصویر صفحه مراجعه شود شاهان اسطورهای در شاهنامه بیش از تاریخ بلعمی حضور دارند.
به تصویر صفحه مراجعه شود ستون اول این نمودار نشان میدهد که شخصیتهای حماسی شاهنامه بیش از تاریخ بلعمی است.