چکیده:
در این نوشتار ضمن بررسی مفهوم انقلاب های مخملی در مقایسه با پدیده های مشابه، چرایی وقوع انقلاب های مخملی با توجه به شش جمهوری شوروی سابق بررسی شده است. بدین منظور با بهره گیری از ادبیات نظری موجود، پاسخ به این پرسش در سه محور «ریشه ها»، «وضعیت مخالفان» و «وضعیت حکومت» تبیین شده است. به منظور پاسخ دادن به سوال مزبور از روش تطبیقی (اتفاق و اختلاف با هم) استفاده شده و بر این اساس، کشورهای گرجستان، اوکراین و قرقیزستان از طریق روش اتفاق، و کشورهای روسیه، ازبکستان و آذربایجان با روش اختلاف بررسی شده است. مطابق بررسی های انجام شده مشخص گردید علاوه بر نقش تعیین کننده عامل خارجی، عواملی چون حضور نمایندگان اپوزیسیون در قدرت، افزایش سطح تحصیلات، همبستگی ضعیف نیروهای پلیس با دولت و مبتنی نبودن اقتصاد دولت به صادرات انرژی نیز در رخداد انقلاب های مخملی ضروری می باشند.
خلاصه ماشینی:
"در قرقیزستان نیز که آن را جزیرۀ مردمسالاری35مینامند،آقایف از همان ابتدای استقلالکشورش توانستهبود ویژگیهای متمایزی برای خود بهعنوان یکرهبر روشنفکر و اصلاحگرا در مقایسه با دیگر رهبران کشورهای آسیای مرکزی که هریک درزمان شوروی یکی از مقامات برجسته کشورشان بودند و عمدتا موقعیت حزبی باعث شده بود تا در مقام ریاست کشورشان قرارگیرند،به وجودآورد.
آقایف نیز همانند شواردنادزه در برابر اولین فشارهای مخالفان،قدرت را رهاکرد و اجازهنداد که تقاضاهای مخالفان ازطریق قدرت نظامی سرکوب شود و آنچنان که در درپیام استعفایش عنوانکرده،آخرین دستورش در مقام ریاست جمهوری این بود که بهسوی تظاهرکنندگان شلیکنشود، با این همه،این آقایف بهویژه در سالهای آخر تلاش زیادی برای به انحصاردرآوردن موقعیتهای سیاسی و اقتصادی انجام دادهبود و از این طریق خود،خانواده و نزدیکانش از مزایای اقتصادی زیادی بهرهمند شدند.
اطلاعات جدول حاوی این مهم است که تقلب در انتخابات توسط حکومت بهعنوان شرط لازم برای وقوع انقلاب مخملی ضرورتدارد( beissinger,2007,p.
درمجموع،برمبنای مباحث مطرحشده،تأثیر عوامل مختلف در رخداد انقلابهای مخملی در کشورهای موصوف را میتوان جدول زیر بعد خلاصهکرد:(به تصویر صفحه مراجعه شود) نتیجهگیری رخداد انقلابمخملی در کشورهای تازه استقلالیافته از شورویسابق،حکایت از شرایط و ویژگیهای خاصسیاسی،اجتماعی و اقتصادی حاکم براین کشورها دارد؛ اما این موضوع به هیچوجه نباید به این معنا در نظرگرفت که انقلابهایمخملی مختص این جوامعبوده و احتمال وقوع آن در کشورهای دیگر وجودندارد.
در این ارتباط عواملی همچون حضور نمایندگان اپوزیسیون در قدرت،شکافهای قومی موجود در جامعه بهسبب اینکه امکان بسیج تودهها را تسهیلمیکند،افزایش سطحتحصیلات عمومی و گرایشمثبت نسبت به غرب،همبستگی ضعیف نیروهایپلیس بادولت و مبتنی نبودن اقتصاددولت به صادراتانرژی درکنار تأثیر عاملخارجی در رخداد انقلابمخملی تأثیرگذار است."