خلاصه ماشینی:
"امکان فقری یکسره رابطه میان علت و معلول و ربط حادث و قدیم را-که معرکهء آراء متضاد در فلسفهء شرق و غرب بوده و هست را-با دیگر متفرعات آندو متحول ساخت و نگرش جدیدی را در منظر تفکرات فلسفی قرار داد و زمینهای نوین و بدیع برای پویایی هرچه بیشتر مباحث فلسفهء اسلامی در حکمت متعالیه فراهم ساخت،و ابواب جدیدی را در فلسفه برای همیشه مفتوح گذاشت تا حکمت متعالیه همچون گذشته بتواند ر مقایسه با دیگر مکاتب فلسفی برتری خود را نشان دهد و در ضمن در آینده پابپای تئوریهای علمی جدید بویژه فیزیک کوانتوم حرکت کند بگونهای که هماکنون،نظریهء وجود رابط او که بتعبیر ما شبکهء سیستمی پدیدههای هستیشناسی اوست،سخنانی بیشتر و فراتر از آنچه فیزیک کوانتوم جدید در مبانی نظری هستیشناسی- بویژه در قلمرو اتمپارههای طرح میکند،-برای گفتن دارد، که ما در این مقاله با توسهءعی که براساس مبانی فلسفه او قائل شده و طرحی نو که در این زمینه افکندهایم،برای بهتر روشن شدن مباحث او به بعضی از نکات بصورت (4)-الاسفار،الجزء الاول من السفر الاول،ص 74.
این رقص کیهانی و حرکت جوهری ذرات زیر اتمی بنحو دیگری در کل جهان نیز جریان دارد22و در هر مرتبهای از مراتب هستی بگونهای مطابق با عالم خود عمل میکند،آنجا که به آن ماده اطلاق میگردد از نظر ملا صدرا حرکت جوهری همبستگی آنرا با دیگر مرابت تضمین مینماید و در مراتب بالاتر تجدد امثال و بطور کلی سریان و جریان عشق وابستگی به مبدأ فیاض ر هر پدیدهای از پدیدههای عالم هستی بگونهای برای غیر زیستن و در جهت غیربودن را نشان میدهد."