چکیده:
این مقاله از سه بخش اصلی تشکیل شده است.بخش نخست به شرح حال و بررسی زندگانی وحید بهبهانی و نیز ویژگی بارز ایشان و همچنین فعالیتهای علمی و فرهنگی،آثار و تألیفات و شاگردان وی اختصاص یافته است.در بخش دوم بهطور اجمال ریشههای تاریخی دو تفکر اجتهادی و حدیثگرایی یا اخباریگری مورد بررسی قرار گرفته و آراء و نظریات اختلافی بین این دو تفکر،مورد نقد و تحقیق واقع شده است.در بخش پایانی،اندیشهها و نظریات اصولی ایشان مندرج در کتاب «الفوائد الحائریه»اقتباس شده است تا ارزش علمی این اثر درخشان بیشازپیش آشکار گردد.
خلاصه ماشینی:
"1 اینکه چرا ایشان از بین شهرهای ایران،بهبهان را برای اقامت برمیگزیند به درستی معلوم نیست ولی با تجزیهوتحلیل اوضاع و شرایط آن زمان بهنظر میرسد حداقل سه عامل در این انتخاب مؤثر بوده است: اول اینکه شهر بهبان یکی از پایگاههای اصلی و مراکز عمدهء اخباریین به شمار میرفته است و علمای معروفی از ایشان از جمله شیخ عبد الله بن صالح سماهیجی بحرینی و شیخ احمد بحرانی پدر صاحب حدائق ساکن آن شهر بودهاند.
توفیق وحید بهبهانی در منکوب کردن حریف و برچیدن بساط اخباریین را میتوان مرهون سه عامل اساسی دانست: اول:اینکه وحید بهبهانی بنابر نقل وارده از نوهء فاضلهاش،در اوایل فعالیت علمی خود در نجف اشرف دارای تمایلات و گرایشهای اخباری بوده است ولی بعدا به دلیل وجود اشکالات و ضعفهای موجود در این مسلک،آن را راها ساخته و مکتب اجتهادی و اصولی را برمیگزیند.
ولی من فهرست آنها را که به خط شریف خود او در پشت بعضی از تصانیفش در کتابخانه سید محمد علی سبزواری دیدم،تعداشان به 44 کتاب و رساله محدود میشد و البته شاید پس از این دستنوشته،تألیفات دیگری نیز داشته است تا عدد تألیفاتش نزدیک به 06 اثر رسیده باشد».
وحید بهبهانی بیان نموده که برای حکم عقل در مورد شک در تکلیف قاعدهای وجود دارد که همان قبح عقاب بلابیان است و همواره بدین قاعده در موارد شک در تکلیف استناد کرده است؛کما اینکه در مورد شک در مکلفبه به قاعدهء اشتغال یقینی فراغ یقینی طلب میکند استناد جسته و آنرا بهکار گرفته است."