چکیده:
جامعه فرانسه امروزی نمادی از تقابل جدی دین و دولت شده است. از سویی دولت با تفاسیری جدید از قوانین لائیک سعی دارد تا از گستره دین در عرصه عمومی جلوگیری کند و دین را در چارچوب سابق در حوزه سلایق خصوصی نگه دارد و از سوی دیگر فرآیندی جدید از دینمداری در فرانسه ظاهر گشته که نمی تواند در قالب قدیم جاگیرد و مدعی آن است که دولت غیردینی نمی تواند نسبت به حقوق دینی افراد بی طرف بماند و بلکه از وظایف دولت ها تعهد به رعایت حقوق شهروندان است؛ هرچند این سنخ از حقوق لزوما در گذشته دارای سابقه نباشد. در این منازعه، آنچه بیش از همه پژوهشگر بی طرف در میدان مطالعه را مجذوب می سازد مسئله رخنه نوعی معناگرایی در جامعه فرانسوی به تبع این گفتمان دینی- غیردینی است. نویسنده در مقاله حاضر با انجام مطالعات میدانی، کتابخانه ای و گفتگو با شهروندان و مسئولان وقت جامعه فرانسه به ترسیم جامعه شناختی فرضیه ای می پردازد که بر پایه آن ضمن آنکه فرهنگ دینی در جامعه لائیک قدرت یافته است به همان میزان، دولت لائیک هم فربگی خویش را بیش از مرزهای قدیم، امروز حتی در برخی حوزه های خصوصی شهروندان می جوید.
خلاصه ماشینی:
در این میان جامعۀ فرانسه کدامین دغدغه را ترغیب یا تحذیر کرده یا میکند؟ ادیان وحیانی و غیر وحیانی تا چه میزان در جامعۀ لائیک فرانسه نفوذ دارند؟ آیا به تعبیر نیچه (Friedrich Nietzsche) خدای این جامعه مرده است ١ یا اینکه صرفا تغییر چهره داده است ؟ بسیاری از مسلمانان بالاخص پس از دهۀ ٤٠، سال هاست که فرانسه را محلی برای انجام آزادانۀ مناسک خود یافته اند.
رقابت ادیان در فرانسه و نقش لائیسیته برای بسیاری از تحلیلگران مسائل مسلمانان در فرانسه ، انقلاب اسلامی در ایران باعث تقویت دین داری به طور عام ، و تشدید اسلام گرایی به صورت خاص ، در جمهوری فرانسه شده است .
1 L'école) برخی از این دسته متفکران فرانسه که در جریان مشورت ها پیرامون قانون لائیسیته در مدارس ، ملقب به عقلا (Les Sages) نیز شدند، متأسفانه کمکی به تقویت فهم دینی و تاریخی داده های درسی در مدارس نکردند.
بودیست که دینی بسیار غریب نسبت به سنت غربی بوده ، سال هاست که از استقبال بالایی برخوردار شده و توانسته است چون دین یهود، مسیح و اسلام در روزهای یکشنبه شبکۀ دو، به تبلیغ و معرفی خود بپردازد (www.
Affirmé dans le monde musulman dans la décennie 1970 avec l'émergence de mouvements politico- religieux radicaux, il ne se manifeste en France qu'à partir de la fin des années 1980", Rapport au Président de la République, Commission de réflexion sur l'application du principe de laïcité dans la République, Palais de l'Elysée - jeudi 11 décembre 2003, 4.