چکیده:
یکی از چالشهای عصر جدید ایجاد و تقویت سرمایه اجتماعی است.صاحبنظران در سالهای اخیر اذعان داشتهاند که تحمل و مدارا بخشی از سرمایه اجتماعی است. تحمل و مدارا بخشی از هویت ما ایرانیان است و در ادب فارسی فراوان به آن اشاره شده است.این پژوهش با هدف بررسی مفهوم تحمل و مدارا و نقش آن در سرمایه اجتماعی و نیز تعیین شاخصهای تحمل و مدارا از دیدگاه اندیشمندان غربی و آموزههای سعدی انجام گردیده است.این پژوهش یک مطالعه تحلیل محتوا است. روش گردآوری دادهها روش کتابخانهای است.در این پژوهش متون گوناگون در مورد تحمل و مدارا از دیدگاه اندیشمندان غربی و آثار نظم و نثر سعدی مورد بررسی قرار گرفت و سپس براساس یافتههای مرحله اول،شاخصهای تحمل و مدارا و فراوانی هر مقوله در آثار سعدی مورد بررسی قرار گرفت.یافتههای این پژوهش نشان داد که تحمل و مدارا یکی از اجزاء لاینفک سرمایه اجتماعی است. شاخصهای تحمل و مدارا در این پژوهش عبارتند از:توجه به دیدگاههای گوناگون، پرهیز از تعصب،احترام به تفاوتهای فردی،تلاش جهت کشف زمینههای مشترک، عدم تنفر نسبت به اعضای گروههای متفاوت،عدم تلاش جهت بدنام کردن دیگران، عدم توهین به دیگران،دادن احساس خوب به دیگران،تلاش در برقراری ارتباطات اثربخش با دیگران،توجه به منافع دیگران و عدم احساس جدایی از دیگران.
خلاصه ماشینی:
"این پژوهش با هدف بررسی مفهوم تحمل و مدارا و نقش آن در سرمایه اجتماعی و نیز تعیین شاخصهای تحمل و مدارا از دیدگاه اندیشمندان غربی و آموزههای سعدی انجام گردیده است.
پرسشهای اصلی این پژوهش،آن است که مفهوم تحمل و مدارا و نقش آن در سرمایهء اجتماعی چیست؟شاخصهای تحمل و مدارا براساس دیدگاه و آموزههای سعدی اندیشمندان غربی،کدام است؟آیا تحمل و مدارا همواره ضرورت دارد؟یا آنکه نگاه به آن،نگاهی اقتضایی است؟در نهایت چگونه میتوان این شاخصها را به افراد جامعه آموزش داد؟ پیشینه بحث با آنکه در متون دینی و ادبی ما بر تحمل و مدارا تأکید فراوان شده،کمتر پژوهش مستقلی دربارهء آن صورت گرفته است.
شاخصهای تحمل و مدارا براساس دیدگاههای گوناگون مطرح شده در این مقاله،شاخصهای تحمل و مدارا استخراج،و فراوانی هر یک ار آنها در آثار سعدی بررسی شد(شکل شمارهء 1) جدول شمارهء 2:شاخصهای تحمل و مدارا در آثار سعدی و فراوانی هر یک از آنها (به تصویر صفحه مراجعه شود) همچنان که در جدول فوق،مشخص است،واژهء تحمل هشت بار و واژهء مدارا سه بار بهصورت مستقیم در آثار سعدی آمده است،توجه به منافع دیگران بیشترین فراوانی را داشته و توجه به تفاوتهای فردی دو بار در آثار او ذکر شده است.
محال است اگر تیغ بر سر خورم که دندان به پای سگ اندر برم توان کرد با ناکسان بدرگی1 ولیکن نیاید ز مردم سگی (سعدی،1384 الف:124) اهمیت تحمل و مدارا از دیدگاه سعدی تحمل و مدارا باعث میشود که فرد از قوممحوری2خارج گردد.
Inferior اما امروزه در دنیای جدید دیگر امکان اجرای این روش وجود ندارد؛بنابراین لازم است سیاست تحمل و مدارا جایگزین سیاست پیشین شود،سعدی نیز اذعان میکند که «برون از مدارا ندیدم طریق»(سعدی،1384 الف:178) 4."