خلاصه ماشینی:
و در تاریخ اسلام به چهرهای همچون «اسامة بن زید»بر میخوریم که در واپسین دم حیات پیامبر گرامی اسلام از سوی حضرتش به فرماندهی کل قوا منصوب میگردد و کسانی که از لشکر او تخلف کنند مورد نفرین واقع میشوند؛ولی چنین چهرهای آنجا که باید دنبال حق را گرفته و با آیینه تمامنمای حق؛یعنی علی علیه السلام بیعت کند، و با دشمنان او که دشمنان اسلامند بجنگد، سرباز میزند و میگوید:با خدا عهد کردهام تا با کسانی که«لا اله الا الله»میگویند، نجنگم.
علی علیه السلام در اولین خطبه پس از خلافت که میتوان از آن به«منشور حکومت علوی» تعبیر کرد، میفرماید: «و الذی بعثه بالحق لتبلبلن بلبلة و لتغربلن غربلة و لتساطن سوط القدر حتی یعود أسفلکم أعلاکم و أعلاکم أسفلکم و لیسبقن سابقون کانوا قصروا و لیقصرن سباقون کانوا سبقوا» (11) سوگند به کسی که پیامبر را به حق مبعوث کرد، به سختی مورد آزمایش قرار میگیرید و غربال میشوید و همانند محتویات دیگ جوشان زیر و رو خواهید شد، آنچنانکه بالا پایین و پایین بالا قرار خواهد گرفت، آنان که به راستی در اسلام سبقت داشتند و کنار رفته بودند بار دیگر سر کار خواهند آمد و کسانی که با حیله و تزویر خود را پیش انداخته بودند عقب زده خواهند شد.
ابن ابی الحدید مینویسد:بعضی خیال کردهاند معاویه از علی علیه السلام سیاستمدارتر بود ولی این درست نیست، زیرا سیاستمدارانی همچون معاویه هرگز به هدف خود نخواهند رسید مگر اینکه طبق نظریه خود و مقدماتی که لازم میبینند عمل کنند، خواه موافق دین و شریعت باشد یا نباشد.