چکیده:
هدف پژوهش:در مرحله اول،بررسی آماری موضوعات و شاخصهای مطرح شده توسط سیاحان انگلیسی در سفرنامههایشان و در مرحله دوم بررسی وضعیت شخصی سیاحان در هنگام ورود به ایران،از جمله سال تولد و وفات،زمانی ورود،مسیر حرکت،وسایل سفر،آثار مکتوب آنها و...میباشد. روش پژوهش:تحلیل محتوای موضوعی و کمی سفرنامههای ترجمه شده سیاحان انگلیسی درباره ایران است که در قالب سنجش فراوانی مقولهها،با بیان عددی ارائه میشود جامعه پژوهش:سفرنامههای سیاحان انگلیسی است که در طول قرون مختلف به ایران آمدهاند و سفرنامههایشان تا سال 1384(سال انجام پژوهش)به فارسی ترجمه شده است.جامعه آماری پژوهش را 60 عنوان سفرنامه،از 64 سیاح انگلیسی،تشکیل داد که محتوای موضوعی آنها تحلیل و یافتهها در جداولی تنظیم شد. روش گردآوری اطلاعات:روش گردآوری اطلاعات کتابخانهای(جستجوی سفرنامهها در کتابخانهها)و مطالعه دقیق سفرنامهها.مستندسازی موضوعات در جداول موضوعی با استفاده از سرعنوانهای موضوعی فارسی و مستندسازی اسامی سیاحان با استفاده از مستند مشاهیر ایران است. موضوع«اماکن خاص»،در واقع اعلام مکان،1016 مورد توسط سیاحان ذکر شده است.پس از آن موضوع «کوهها و درهها».با 797 مورد در رتبه سوم است. با مطالعه اطلاعات شخصی این گروه سیاحان،مشخص میشود که بیشترین تعداد سیاحان انگلیسی در دوران حکومت قاجاریه(48 نفر)،در طول حکومت ناصر الدین شاه قاجار(16 نفر)،در طول قرن 20(33 نفر)، و در طول سالهای 1900 تا 1950(26 نفر)به ایران آمدهاند. با مطالعه مسیر سفر سیاحان به ایران،علاوه بر تعیین مسیر ورودی و خروجی آنان،مشخص شد که بیشترین شهری را که سیاحان بازدید کردهاند،تهران است و شهرهای اصفهان با 31 مرتبه و قزوین با 27 مرتبه،در جذب سیاحان،رتبه دوم و سوم را به خود اختصاص دادهاند.
خلاصه ماشینی:
"به کتابخانههایی که در حوزه تاریخ ایران فعالند،از جمله کتابخانههای زیر مراجعه شده است: کتابخانه ملی ایران،کتابخانه شماره یک و دو(مرکز ایرانشناسی و اسلامشناسی)مجلس شورای اسلامی، کتابخانه ملک،کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی در مشهد،کتابخانه تاریخ معاصر ایران،کتابخانه سازمان میراث فرهنگی در تهران،کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه،کتابخانه بنیاد ایرانشناسی،کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و علوم انسانی،کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران،کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و کتابخانه بنیاد دایره المعارف اسلامی روش گردآوری اطلاعات: روش گردآوری اطلاعات،جستجوی سفرنامهها در کتابخانهها و مطالعه دقیق آنها،استخراج موضوعات از سفرنامهها و مستندسازی موضوعات با سرعنوانهای موضوعی فارسی و تنظیم آنها به ترتیب الفبایی در جداول موضوعی و تجزیه و تحلیل یافتههاست.
توزیع فراوانی سفر سیاحان به برخی از استانها و شهرهای مهم(01 شهر اول) (به تصویر صفحه مراجعه شود) در پاسخ به پرسش اساسی شماره 2،مطابق جدول فوق،تنها نام 01 شهری که بیشترین سفر را به خود اختصاص داده است،ارائه میشود،مشخص است که تهران،به عنوان شهری که پایتخت ایران بوده است،به علت امکانات بیشتری و استقرار سفارتخانه و اقامتگاه تابستانی شاهان قاجار،(در قلهک)،بیشترین میزان بازدید کننده را به خود اختصاص داده و 14 مرتبه مورد بازدید سیاحان قرار گرفته است.
توزیع فراوانی ورود سیاحان به ایران در قرون مختلف (به تصویر صفحه مراجعه شود) در پاسخ به بخش دوم از پرسش اساسی شماره 5، مبنی بر میزان حضور سیاحان در قرون مختلف،در جدول فوق مشخص است که قرن بیست،با 33 نفر سیاح،و با 65,15 درصد رتبه اول،بیشترین تعداد سیاحان را به خود اختصاص داده است و پس از آن قرن نوزده،با 62 نفر سیاح،و با 26,04 درصد در رتبه دوم قرار دارد.
نتیجهگیری: براساس مطالعات حاصل شده از بررسی سفرنامههای ترجمه شده سیاحان انگلیسی،تا سال 4831،نتیجه گیری میشود که تعداد این سفرنامهها 06 مورد میباشد که توسط 46 نفر سیاح انگلیسی نگارش شده است."