چکیده:
الگوی مصرف اگرچه عنوانی ناآشنا در میان احادیث اسلامی است، اما با از نظر گذراندن احادیثی که بر نفی اسراف، تبذیر، انفاق و... اشاره دارند، میتوان دیدگاه اسلام را در این باره از آنها استنباط کرد.در این نوشتار، ابتدا مبانی اصلاح الگوی مصرف بیان شده و پس از طرح بایدها و نبایدهای استفاده از امکانات شخصی و ملی و ارائه راهکارهای اصلاح الگوی مصرف از امکانات ملی، به سیره پیشوایان دینی در مصرف اشاره شده و نمونههایی از چگونگی رفتار ایشان ارائه گردیده است.
خلاصه ماشینی:
این باور، بدین معناست که انسان، اجازه ندارد اموال در اختیارش را هرگونه که میخواهد، مصرف کند، چنانکه در روایتی از امام صادق( آمده است: المال مال الله(، جعله ودائع عند خلقه، و أمرهم أن یأکلوا منه قصدا، و یشربوا منه قصدا، و یلبسوا منه قصدا، و ینکحوا منه قصدا، و یرکبوا منه قصدا، و یعودوا بما سوی ذلک علی فقراء المؤمنین، فمن تعدی ذلک کان ما أکله حراما، و ما شرب منه حراما و ما لبسه منه حراما، و ما نکحه منه حراما، وما رکبه منه حراما؛ 2 اموال، از آن خداست و آنها را نزد آفریدگان خویش امانت نهاده است و فرمانشان داده که از آن، با میانهروی بخورند و با میانهروی بنوشند و با میانهروی بپوشند و با میانهروی ازدواج کنند و با میانهروی، وسیله سواری بخرند و سوار شوند و بیش از آن را به مؤمنان نیازمند ببخشند.
نسبی بودن مفهوم اسراف نکته قابل توجه دیگر در تبیین مفهوم اسراف، نسبی بودن آن است؛ بدین معنا که ممکن است بهرهگیری مقداری، و یا نوعی از یک کالا، برای یک نفر، اسراف و تجاوز از حد اعتدال محسوب شود، ولی برای دیگری، اسراف نباشد؛ چنان که در روایتی از امام صادق( آمده است: أتری الله ائتمن رجلا علی مال خول له أن یشتری فرسا بعشرة آلاف درهم و یجزیه فرس بعشرین درهما؛ 2 آیا گمان میکنی خداوند، انسان را در مالی که به وی عطا فرموده، امین شمرده که اسبی به بهای ده هزار درهم بخرد؟ حال آنکه اسبی به قیمت بیست درهم برای او کفایت میکند.