خلاصه ماشینی:
"اما همچنان با اسناد بسیاری در مراکز مختلف مواجه هستیم که این موضوع بسیار با اهمیت روابط ایران و عثمانی را در زمینههای مختلف به تصویر میکشند؛زمینههایی چون اختلافات ارضی،ارتباطهای تجاری دولتین و مسائل و مشکالت مربوط به آن و یا مسائل پیرامون زوار ایرانی که هنوز بخش قابل توجهی از این اسناد در مؤسسهی مطالعات تاریخ معاصر ایران،وزارت خارجه و یا سازمان اسناد ملی موجود است.
اگرچه فراوانی این اسناد جای بسی خرسندی است و هرکدام ازین این اثر که در قالب چندین جلد به چاپ رسیده است شامل مجموعهای از اسناد غنی است و هرکدام روشن کنندهی راهی سخت ناهموار است که پژوهشگر در مراحل مختلف با آن مواجع میشود اسناد قاجاران اسناد خود روشنگر راهی هستند اما غرض از درج این سطور همان گونه که در بالا ذکر گردید این است که بر اهمیت چاپ و در دسترس قرار دادن اسناد تأکیدی دوباره گردد،چه چاپ هرکدام ازین اسناد راه رسیدن به ناگفتههای تاریخی را هموارتر و بسی سهلتر میکند.
بلا فاصله بعد از آغاز تحقیق دربارهی موضوع زنان همچون پژوهش در دیگر موضوعهای تاریخی و بسی سختتر و آزاردهندهتر از آنها،کمبود منابع تاریخنگاری مطرح میشود؛کمبودی که اگرچه در دورهی قاجار با توجه به تحولات شکل گرفته و فعالیت خود زنان در عرصههای مختلف اندکی التیام مییابد و از دردهای کاسته میشود اما همچنان پژوهشگران این عرصهی مهم از تاریخ را آزار میدهد.
مجموعهی 154 تا 161 و دقت در آن نشان میدهد که موضوع زنان نیز اگرچه در ذیل دیگر عناوین آمده اما بیشک پژوهشگران و علاقمندان تاریخ اجتماعی به خوبی و با دقت میتوانند از میان همین اسناد دادهها و ناگفتههای فراوانی را دربارهی موضوعهای مورد پژوهش خود استخراج کرده و به تحلیل آنها بپردازند."