چکیده:
ابوتراب یکی از کنیههای افتخارآمیز امیرمؤمنان علیعلیهالسلام است که رسول خداصلیاللهعلیهوآله در غزوه ذاتالعشیره آن حضرت را با این کنیه خطاب، کرد. به جز این غزوه، در مواقع دیگری نیز امیرمؤمنانعلیهالسلام به این کنیه مورد خطاب پیامبر قرار گرفت، علاقه علیعلیهالسلام به این کینه، از مدحآمیز بودن آن حکایت دارد. با وجود این، برخی گزارشها حاکی از آن است که رسولخداصلیاللهعلیهوآله این کنیه را به قصد اهانت به حضرت علیعلیهالسلام به کار برده و مورد خطاب قرار داده است. نوشتار حاضر در صدد نقد وبررسی این گزارشها از طریق متن و سند است.
خلاصه ماشینی:
"متن گزارش به این صورت است: خالد بن مخلد از سلیمان بن بلال از ابوحازم از سهل بن سعد چنین نقل کرده است: محبوبترین اسمها برای علی رضیالله عنه ابوتراب میباشد که علاقه داشت به این نام صدا شود و کسی به این نام، ایشان را نخواند مگر پیامبر صلی الله علیه وسلم، زمانی که [حضرت علیعلیهالسلام] مورد خشم و غضب فاطمه قرار گرفته بود از منزل خارج شد و به مسجد رفت و خوابید و زمانی که پیامبرآمد، دید علی، پشتش خاکی شده بود، پس پیامبر خاک را از پشت علی پاک میکرد و فرمود: بنشین یا اباتراب!
329 4) رابطه کنیه ابوتراب و ازدواج مجدد حضرت امیرعلیهالسلام از دیگر گزارشهای قابل نقد در اینباره، گزارش شیخ صدوق در علل الشرایع است که به صورت صریح، دلالت بر آن دارد که پس از اختلاف حضرت علیعلیهالسلام و حضرت زهراسلاماللهعلیها درباره ازدواج علیعلیهالسلام با دختر ابوجهل، پیامبرصلیاللهعلیهوآله از علیعلیهالسلام تقاضا میکند تا ابوبکر و عمر را دعوت کند که هنگام توصیه پیامبرصلیاللهعلیهوآله به علیعلیهالسلام خلیفه اول و دوم نیز شاهد این مسئله باشند، متن گزارش چنین است: فردی شقی از اشقیا نزد فاطمهسلاماللهعلیها آمد و گفت: آیا خبر نداری که همسرت با دختر ابوجهل ازدواج کرده است؟ حضرت فرمود: آیا راست میگویی؟ وی در جواب سه بار گفت: آری راست میگویم."