خلاصه ماشینی:
این واقعیت که از سال 215 میلادی به بعد مردمان غرب ایران اردوان را شاهنشاه اشکانی میشناختهاند از کتیبه خود این پادشاه در خواسک معلوم میشود که ضمن آن اردوان خود را«اردوان شاهنشاه پسر بلاش شاهنشاه»خوانده است: MLKYNBRYMLKYN و تاریخ این کتیبه سال 462، ماه اسفندارمذ، روز مهر مطابق با 14 سپتامبر سال 215 میلادی است 1 ، ولی مطابق کتاب شاپورگان مانی به نقل بیرونی معلوم میشود که دو یا سه سال پیش از این تاریخ در بین النهرین و زادگاه مانی یعنی بابل اردوان شاهنشاه شناخته میشده است چون مطابق این گواهی در سال 527 سلوکی چهار سال از پادشاهی اردوان میگذشته یعنی سلطنت او در سال 523 سلوکی مطابق با 13-212 میلادی آغاز شده است و چون تاریخ دقیق شکست اردوان پنجم از اردشیر بابکان در جنگ هرمزدگان و قتل او در این واقعه در کتاب«وقایع اربلا»آمده که«روزی که پادشاهی اشکانیان به سرآمد سهشنبه 28 نیسان سال 537 یونانیان بود» 2 یعنی 28 آوریل سال 224 میلادی، بدین ترتیب معلوم میگردد که مدت پادشاهی آخرین شاه اشکانی 12 سال بوده است.
که ظاهرا ایرانی بوده نمیبایست با ع عربی نوشته شود الاسعانیه را به الاشغانیه تصحیح کرده است 1 و بر این مبنا مسأله وابستگی مانی از سوی مادرش به خاندان اشکانی به صورت یک حقیقت تاریخی تلقی شده و اغلب توسط محققان معاصر ذکر شده و میشود تا جایی که پرفسور شدر خویشاوندی مانی و اشکانیان را از جانب پدری نیز پیشنهاد کرده و بر آن است که نام خانواده پدر مانی که در الفهرست به صورت حسکانیه آمده تصحیف و یا گونه دیگری(حشکانیه)از اشکانیه یعنی اشکانیان است 2 .