چکیده:
این پژوهش بر آن است که برهان اجماع عام بر اثبات وجود خدا را با برهان فطرت مقایسه کند. ابتدا قرائتهای مختلف برهان اجماع عام مطرح گردیده است: 1. تفسیرهای زیستشناختی که از عمومیت اعتقاد به وجود خدا، فطری بودن و نیز وجود خارجی خدا ثابت میشود. 2. برهانهای ذوحدین ضد شکاکیت که برای اثبات وجود خدا علاوه بر اعتقاد عمومی (بر وجود خدا) از عقل نیز کمک گرفته میشود.همچنین انتقادهای جان لاک و دیگران بر این تقریرها مطرح و پاسخهای احتمالی مدافعان برهان آورده شده است. سپس تقریرهای مختلف برهان فطرت از دیدگاه برخی از متفکران اسلامی و تقریر پیشنهادی به صورت مختصر ذکر گردیده و در ادامه دیدگاه الوین پلانتینگا که بر آن است که اعتقاد به وجود خدا یک اعتقاد پایه است و بسیار شبیه برهان فطرت است مطرح شده است.در پایان مقایسهای بین برهان اجماع عام و فطرت مطرح و اثبات شده است که برهان فطرت از اتقان بیشتری برخوردار است؛ زیرا اشکالات جان لاک بر برهان اجماع عام، دیگر بر برهان فطرت وارد نیست
خلاصه ماشینی:
"برخی دیگر از متفکران بر آنند که فطری بودن اعتقاد به خدا به این معنا است که اگر یک استدلال ساده برای انسانها در مورد وجود خدا بشود، آنها میپذیرند و نیازی به استدلالهای پیچیده و فنی ندارند.
قرائت پیشنهادی از برهان فطرت شاید افرادی باشند که با توجه و رجوع به فطرت خود، خدا را مشاهده نمایند ولی چنین نیست که همه انسانها به این فطرت آگاهی داشته باشند؛ چنانکه قرآن در این باره میفرماید: فأقم وجهک للدین حنیفا فطرت الله التی فطر الناس علیها لا تبدیل لخلق الله ذلک الدین القیم و لکن أکثر الناس لا یعلمون (روم (30): 30).
باز همانگونه که مطرح شد، جان لاک به همه این اصول، اشکال وارد کرد و مطرح نمود که تصور خدا به صورت فطری در ذهن انسانها وجود ندارد؛ زیرا اگر چنین تصوری وجود داشت باید همه انسانها از آن با خبر باشند، حال آنکه در میان پیشینیان ملحدانی بودهاند که به وجود خدا اعتقاد نداشتهاند و نیز اخیرا دریانوردان، اقوامی را کشف کردهاند که در میان آنها تصور وجود خدا وجود ندارد.
همچنین نظریه پلانتینگا که بر آن است که اعتقاد به وجود خدا واقعا یک اعتقاد پایه است، هر چند که نسبت به برهان اجماع عام از اتقان بیشتری برخوردار است، ممکن است برخی از انسانها همگانی بودن چنین اعتقاد پایهای را قبول نکنند، بنابراین برای همه انسانها الزامآور نیست، هر چند که برای معتقدین به چنین اعتقاد پایهای، اعتبار و حجیت دارد."