چکیده:
تاریخ کهن ودیرپای حکمت وحکیمان نامدار ملل واقوام، بویژ ه یونان، از ابعاد مختلف ظرفیت بحث وتعمق وتحقیق وپژوهش دارد. یکی از آن ابعاد، ادعای پیامبر بودن آنان ویا دست کم منشا وحیانی داشتن نظرها، ایدهها ودانشهای آنان است.در این مقاله، این موضوع با تکیه برآراء سهروردی وصدر المتا لهین مورد بررسی شده است. آن هم از این جهت که به نظر میرسد این دو بزرگوار بیش از دیگران بدین موضوع پرداختهاند وتصریحات ونصوص متعددی در این بحث از آنان باقی مانده است. البته در کنار ظواهر واحیانا نصوصی از قرآن وروایات در این بحث، نظرات وسخنان برخی دیگر از بزرگان متقدم ومتاخر نیز آورده شده و نهایتا احتمال پیامبر بودن برخی حکیمان بزرگ، یا دست کم منشا وحیانی داشتن بسیاری از نظرات ودانشهای آنان تقویت شده و براشتراک تمامی فرهنگها در روند تکاملی علوم ومعارف انسانی وآموزهها وهدایتهای نظری وعملی تاریخ بشر، نیز بر این که قافله علم ودانش بشری از نخستین پیامبر، حضرت آدم (ع) آغاز گشته ودر مسیر صعب وطولانی وپر فراز ونشیب خود توسط آخرین ولی معصوم، حضرت مهدی (ع) به کمال نهایی حود خواهد رسید، تا کید شده است. حاصل وثمره این بحث، میتواند برون رفت از تنگ نظری وانحصار فرهنگی وتکریم وتقدیس میراث مشترک دانش بشری باشد وبه دیگر سخن، رویکرد فرهنگی ومعرفتی ودینی ما با انسانها ی دیگر، تا ممکن است ودر تضاد وتعارض با ضروریات فرهنگی واعتقادی ما نیست، باید رویکردی ایجابی ومثبت باشد وتعامل وهمکاری فرهنگی وبهره بردن ازدستاوردهای دانش ومعارف یکدیگر را از اولویتهای خود بدانیم. اصل بر خوشبینی وخوش نفسی باشد مگر آن که خلاف آن ثابت شود نه بر عکس
خلاصه ماشینی:
"تکامل، فرهنگ، اعتدال، حکمت، فلاسفه باستان، پیامبری، مواعظ ارسطو عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی پیش درآمد از آن جا که اخلاق از مباحث فطری وانسانی است و پذیرشی عام تر دارد ونیز در آثار حکیمان کهن بویژه یونان، آموزه های زیادی در مورد آن دیده میشود و به عنوان پیش درآمد ونقطه شروعی بر این بحث، به ملاک و معیار تقسیم بندی اخلاق اسلامی ودینی اشاره میشود: معیار وملاک ارزش وضد ارزش وفضیلت ورذیلت در حوزه اخلاق کلاسیک ومدون اسلامی همان ملاک ومعیار به جامانده از حکمای پیشین یونان است که در سیر تکاملی خود به انشعابات ونتایج ارزشمندوقابل توجهی در انسان شناسی وشناخت قوا واستعدادهای او نایل آمده وقرنها میداندار اصول اخلاقی بوده است وشاید مهمترین شاخصه آن تعیین حد وسط وحالت اعتدال به عنوان فضیلت اخلاقی در عرصه های چهار گانه عفت، شجاعت، حکمت وعدالت و رذیلت شمرده شدن دو طرف افراط وتفریط آنها باشد .
سخن پایانی بر اساس نکات وشواهد پیش گفته، یعنی اظهار نظر اندیشمندان ومتفکران بزرگ اسلامی در ماهیت معرفتها وعلوم ودانشهای حکمای سلف بویژه یونان وبه خصوص در حوزه اخلاق ومعارف ونیز نگاه کلی که قرآن در باب تعداد وشخص وشخصیت پیامبران الهی به دست میدهد و نصوص وظواهر دینی از آیات و روایات، ونهایتا آداب وحکمتهایی که از ارسطو ودیگر حکیمان در منابع تاریخی نقل شده، نتیجه گرفته میشود که پیامبر بودن دست کم برخی حکیمان سلف ویا ریشه وحیانی داشتن دانشهای آنان تا جایی که تضاد آشکاری با مسلمات عقلی ودینی ندارد، دوراز ذهن نیست."