چکیده:
به منظور بررسی مدل همخوانی فرد-محیط در استرس معلمان(با توجه به دو بعد تواناییها-تقاضاها و ارزشها-امکانات)،250 نفر از معلمان مرد و زن در سه مقطع ابتدائی،راهنمایی و دبیرستان از مدارس شهرستان مراغه به صورت نمونهگیری تصادفی چند مرحلهای انتخاب شدند و پرسشنامههای همخوانی فرد-محیط و استرس را پاسخ دادند.با توجه به محاسبه ضریب همبستگی پیرسون در مورد رابطهء تواناییها-تقاضاها با استرس،رابطهء ارزشها- امکانات با استرس،و رابطهء همخوانی فرد-محیط با استرس،یافتهها دال بر این بودند که بین استرس و متغیرهای فوق رابطه معنادار و منفی وجود دارد،همچنین تفاوت معناداری از لحاظ میران استرس در دو گروه مردان و زنان با انجام آزمون T مستقل مشاهده شده است،که براساس آن میزان استرس در مردان بیشتر است.تحلیل واریانس انجام شده در مورد سابقهء تدریس و مقاطع تحصیلی و ارتباط آن با استرس،تفاوت معناداری نشان نداده است.بحث و بررسی یافتهها و جمعبندی نتایج در پایان مقاله ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
با توجه به محاسبه ضریب همبستگی پیرسون در مورد رابطهء تواناییها-تقاضاها با استرس،رابطهء ارزشها- امکانات با استرس،و رابطهء همخوانی فرد-محیط با استرس،یافتهها دال بر این (*)عضو هیأت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز (**)کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی بودند که بین استرس و متغیرهای فوق رابطه معنادار و منفی وجود دارد،همچنین تفاوت معناداری از لحاظ میران استرس در دو گروه مردان و زنان با انجام آزمون T مستقل مشاهده شده است،که براساس آن میزان استرس در مردان بیشتر است.
مدل همخوانی چنین تصور میکند که معلمان به عنوان افراد برخوردار از تواناییها و ارزشهای خاص هستند،که اگر محیط نتواند موقعیت و شرایط را در خور ارزشها و تواناییهای انان تامین نماید،باعث ایجاد استرس در آنها میشود و سلامت روانی آنان را به خطر میاندازد(ادواردز و کوپر،1990)3 باید توجه داشت،دو بعد همخوانی فرد-محیط که شامل تواناییها و ارزها در فرد و تقاضاها و امکانات در محیط است،خود از عواملی تشکیل شدهاند.
در کل این مدل با توجه به ابعاد و عوامل سازندهء آن،توانسته است استرس شغلی را در معلمان مورد بررسی قرار دهد، زیرا نتایج به دست آمده از فرضیهها،نشان میدهد که عدم همخوانی فرد با محیط،استرسزا بوده،و همخوانی فرد با محیط استرس را کاهش میدهد و سلامت روانی به همراه میآورد.
در پژوهش حاضر علاوه بر بررسی مدل همخوانی و استرس،رابطهء ویژگیهای فردی معلمان(جنس،مقطع و سابقه تدریس)با استرس نیز مورد بررسی قرار گرفته است،که نتایج حاصل از این قرار است:بین معلمان زن و مرد از نظر میزان استرس تفاوت معناداری وجود دارد با این توضیح که میزان استرس در مردان بیش از زنان است.