چکیده:
اتکا به نفت، از ویژگیهای خاص اقتصاد ایران است. تحلیل اقتصاد ایران، به خوبی گویای این واقعیت است که نوسانات قیمتهای جهانی نفت، کاهش ذخایر نفتی، بالا رفتن هزینه استخراج و بیاطمینانی نسبت به آینده بازارهای جهانی نفت، میتواند در رشد و توسعه کشور اختلال ایجاد کند.
تأکید بر توسعه صادرات غیرنفتی بهعنوان یک استراتژی رشد و توسعه اقتصادی، مدتی است در کشور ما مطرح است. توسعه صادرات غیرنفتی، علاوه بر این که سبب افزایش درآمدهای ارزی و غیرنفتی و بهبود تراز پرداختهای ارزی میشود، میتواند تاثیری جدی بر سهم تجاری ایران در بازارهای جهانی داشته باشد و قدرت و مزیت نسبی و رقابتی کشورمان را افزایش دهد.
مقاله حاضر به آزمون این فرض میپردازد که رابطهای تقابلی بین سرمایهگذاری و صادرات غیرنفتی وجود دارد. سرمایهگذاری در بلندمدت بر رشد صادرات غیرنفتی اثر مثبت دارد، اما در کوتاهمدت رشد محدودی در آن ایجاد میکند. به این منظور، با ارایه یک چارچوب نظری و با استفاده از روش ((ARDL رابطه بلندمدت و با استفاده از مکانیسم تصحیح ـ خطا (ECM) رابطه کوتاهمدت آن برآورد میشود. مزیت روش ARDL نسبت به سایر روشها (از جمله«انگل ـ گرنجر» و «یوهانسن ـ جوسیلوس»)، آن است که این روش تنها یک بردار همجمعکننده را مشخص میکند و دوره مورد بررسی نیز مبتنی بر فاصله زمانی 1380ـ1340 است.
نتایج بهدست آمده، حاکی از آن است که همواره سرمایهگذاری، نرخ ارز و قیمت نسبی صادرات در بلندمدت بر عرضه صادرات غیرنفتی اثر مثبت دارد، اما اثر متغیر مصرف بر صادرات غیرنقتی در بلندمدت منفی است. همچنین رفتار کوتاهمدت صادرات غیرنفتی بر اساس مکانیسم تصحیح ـ خطا در مقابل متغیرهای توضیحی مورد بررسی قرار گرفته است؛ بهگونهای که نتایج بهدست آمده، نشان میدهد عرضه صادرات غیرنفتی در کوتاهمدت نیز بهطور معنیداری تحت تاثیر این متغیرها، ازجمله سرمایهگذاری است؛ در حالی که این تاثیرات در بلندمدت به مراتب بیشتر است.
خلاصه ماشینی:
"همچنین رفتار کوتاهمدت صادرات غیر نفتی بر اساس مکانیسم تصحیح-خطا در مقابل متغیرهای توضیحی مورد بررسی قرار گرفته است؛به گونهای که نتایج به دست آمده،نشان میدهد عرضه صادرات غیر نفتی در کوتاهمدت نیز به طور معنیدار تحت تأثیر این متغیرها،از جمله سرمایهگذاری است؛در حالی که این تأثیرات در بلندمدت به مراتب بیشتر است.
این بردار،در عمل نشان میدهد که متغیرهای موجود در آن میتوانند یک رابطه بلندمدت با عرضه صادرات غیر نفتی ایجاد کنند؛بخش چهارم(4)اختصاص به معرفی روش برآورد مدل و به کارگیری روشهای اقتصادسنجی برای آزمون فروض کلاسیک دارد؛بخش پنجم(5)و ششم(6)به ترتیب برآورد ضرایب بلندمدت و کوتاهمدت مدل صادرات غیر نفتی میپردازند و نتایج کسب شده را تجزیه تحلیل میکنند و بخش پایانی یعنی بخش هفتم(7)به نتیجهگیری و ارایه نکات پیشنهادی اختصاص یافته است.
از آن جا که فرضه اصلی مقاله مبتنی بر بررسی تأثیرات مثبت سرمایهگذاری بر توسعه صادرات غیر نفتی ایران است و به ویژه آزمون شدت تأثیرپذیری صادرات در هردوره کوتاهمدت و بلندمدت مورد نظر است،با الهام از مدل نظری عرضه صادرات غیر نفتی نشان داده شده در رابطه(2)یک مدل اتورگرسیو برداری( VAR )1به صورت زیر قابل طرح است: (3)(به تصویر صفحه مراجعه شود) که در آن میتوان از روش سریهای زمانی مبتنی بر تکنیکهای هم جمعی2برای تعیین اثرات بلندمدت متغیرهای مورد نظر بر متغیر هدف،یعنی صادرات غیر نفتی، استفاده نمود.
Juselius(1990)"Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration with APPlication to The Demand for Money",Oxford Bulletin of Economics and Statistics,Vol. 52,PP."