چکیده:
مقاله حاضر با طرح یک مدل ساده نمایهسازی ((noitalumis) موضوع بکارگیری نفت در سیاستهای توسعه اقتصادی ایران را مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار میدهند.بدین منظور با استفاده از جدیدترین آمارها و شاخصهای کلان اقتصادی و بکارگیری مدل معاملات همزمان، متغیرهای کلیدی ناظر بر مقوله نفت برای یک دوره 50 ساله شبیهسازی میشوند.نتایج این مدل نشان میدهد که در صورت استفاده از نفت بعنوان ابزار و محرک اصلی رشد و توسعه اقتصادی، متغیرهائی چون درآمد نفت، مصرف سرانه نفت، تولید و ذخایر جاری نفت، به یقین سیر نزولی داشته و به صفر خواهند گرائید.روند نزولی متغیرهای مدل مبتنی بر فروض واقعبینانهای است که برای رشد تقاضا برای نفت، قیمت نفت، رشد جمعیت و دیگر متغیرها منظور شده است.در ادامه با بکارگیری تکنیک تجزیه و تحلیل حساسیت (sisylana ytivitisnes) و تغییر مفروضات، نتایج جدیدی برای شاخصهای مدل بدستآمده و این نتایج با نتایج اولیه مقایسه شده و حساسیت مدل نسبت به تغییرات گوناگون ملحوظنظر و مورد بررسی قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"در این مدل منحنی درآمدهای نفتیبراساس نرخ رشد تقاضا برای نفت خام معادل 5/2 درصد، در سال سیویکم به اوج خود یعنی 88/36 میلیارد دلار خواهد رسید و سپس تا سال چهلویکم که به صفر میرسد کاهنده میشود.
هر چند این امر بنا به دلائل ذکر شده بسیار بعید است اما حتی با این فرض که نرخ رشد تقاضا برای نفت 5/1 درصد باشد (منحنیاز نمودار 3)تولید در طول زمان فقط برای چند سال بیش از گزینه 1 دوام خواهد یافت.
لذا تا این زمان میبایست نظامی مبتنی بر مصرف بهینه و کارای نفت، در کشور گرفته باشد تا براساس آن بتوان از نفت درجهت تحقق اهداف و برنامههای بلندمدت کلان اقتصادی کشور، به نحو احسن و مؤثر، استفاده کرد، زیرا بانرخ مفروض رشد تقاضای نفت، تنها تا سال سیودوم امکان برخورداری از این موهبت و ثروت ملی وجود خواهد داشت.
در سال اول در صورتی که نفتی به خارج صادر نشود سهم هر ایرانی حدود22 بشکه است و این میزان با حفظ نرخ رشد جمعیت در سطح 46/1 درصد روند افزاینده و سپس کاهنده را در طول زمان حفظ کرده و در سال سیودوم به صفر میگراید.
درست است که در حال حاضر، نفت حرف اول را در تمشیت اقتصاد ایران میزند و هنوز درآمدهای نفتی عملا بخش اعظم فعالیتهای اقتصاد غیرنفتی را تأمین مالی میکند اما نکته این است که آیا باید و میتوان نفت را بعنوان ابزار اصلی و همیشگی سیاست دولت تلقی کرد؟مدل حاض به وضوح نشان میدهد که نرخ رشد تقاضا برای نفت، مهمترین و مسلطترین عامل تعیینکننده برنامه رشد یا توسعهای است که مبتنی بر نفت باشد."