چکیده:
یکی از مباحث مهم و کاربردی در اقتصاد کلان، بحث تأثیر تورم بر درآمدهای حقیقی مالیاتی است. مطابق ادبیات اقتصادی موجود، چنانچه وقفههای جمعآوری مالیاتها طولانی و سیستم مالیاتی انعطافناپذیر باشد، تورم، موجب کاهش درآمدهای حقیقی مالیاتی خواهد شد که به اثر تانزی، معروف است. مقاله حاضر دیدگاه فوق را با استفاده از دادهای فصلی دوره چهارم سال 1379 و دوره سوم سال 1360 و با بهرهگیری از روشهای جدید اقتصادسنجی برای اقتصاد ایران به بوته آزمون گذارده است. نتایج تخمین به روش OLS نشان میدهد که طول وقفه مالیاتی بلندمدت ،23 ماه و کشش درآمدهای مالیاتی نسبت به سطح عمومی قیمتها، بیش از واحد بوده است. لیکن، بر اساس روش MLE، طول وقفه مالیاتی برای دوره جنگ،10 ماه و در حالت عادی، 16 ماه بوده و کشش قیمتی درآمدهای مالیاتی، کمتر از واحد برآورد شده است. در کوتاه مدت ، طول وقفه مالیاتی، 18 ماه برآورد شده و ازطرف دیگر، تورم، موجب کاهش درآمدهای اسمی مالیاتی شده است. از این رو استدلال میشود که در اقتصاد ایران، اثر تانزی در کوتاه مدت قویتر از بلند مدت عمل کرده و موجب کاهش درآمدهای حقیقی مالیاتی شده است.
Inflation decreases the actual tax revenues، if tax collection lag prolongs and tax system is inflexible (Tanzi hypothesis). In order to test Tanzi effect in Iran in short and long run seasonal data in 1981-2001 has been used and OLS and MLE have been applied. Results indicate that the lag length is almost 23 months and elasticity is more than unit (OLS). In MLE method، lag is 16 months and elasticities less than unit and with war dummy variable، the lag is10 months. In short-run، lag is estimated to be 18 months and، instead of increasing، inflation decreases the nominal tax revenues. Thus Tanzi effect in short run is stronger than long run in Iran’s economy.
خلاصه ماشینی:
"بهطور خلاصه نتایج اساسی این بحث به شرح زیر است: الف ـ چنانچه کشش سیستم مالیاتی نسبت به قیمتها مساوی یک باشد، با هر نرخ تورم معین، هرچه زمان تأخیر در جمعآوری مالیاتها بیشتر باشد، خالص کاهش درآمدهای حقیقی مالیاتی دراثر تورم بیشتر خواهد بود.
اگر معادله (1ـ4) به صورت فصلی در نظر گرفته شود، به صورت زیر خواهد بود: (2ـ4) = نرخ تورم فصلی حالت پیوسته رابطه (2ـ4) به صورت زیر میباشد: (3ـ4) اگر از طرفین معادله(3ـ4 ) لگاریتم گرفته شود، خواهیم داشت: (4ـ4) چون درآمدهای مالیاتی، تابعی از GDP نیز میباشد، بنابراین برای تصریح مدل باید وارد معادله (5 ـ4) شد و در نهایت معادله مورد نظر برای تخمین وقفه مالیاتی به صورت زیر میباشد: (5ـ4) = درصد تغییرات فصلی شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی FGDP = تولید ناخالص ثابت داخلی به قیمت عوامل و جزء اخلال است.
با توجه به اینکه سیستم مالیاتی ایران کم کشش بوده و با وقفههای طولانی جمعآوری مالیات مواجه است و در ضمن، نرخ تورم نیز بالا میباشد، بنابراین شرایط برای کاهش درآمدهای حقیقی مالیاتی کاملا مهیا بوده و فرضیه تانزی مبنی بر اینکه افزایش تورم، درآمدهای حقیقی مالیاتی را کاهش میدهد و در نهایت موجب تشدید کسری بودجه میگردد، در اقتصاد ایران کاملا صادق میباشد."