چکیده:
با ایجاد عقد نکاح صحیح با کلیه شرایط معتبر شرعی و قانونی بین زن و مرد، حقوق و
وظایفی بین زن و شوهر ایجاد میشود که رعایت آن در ثبات و استحکام نظام خانواده
تأثیر اساسی دارد که از آن به «آثار نکاح» یاد میکنند. بخشی از این حقوق و تکالیف
مربوط به امور مالی و بخشی دیگر به امور غیر مالی و حمایتهای امنیتی و حیثیتی مربوط
میشود.در حقوق اسلامی راجع به تقسیم وظایف زوجین تفاوتهایی دیده میشود که نه تنها
خاستگاه تبعیض ندارد، بلکه در نظام قانونگذاری کاملا مستند بر مبانی خاص است و
قابلیت تامل و توجیه عقلایی دارد و دقت و تیزبینی تام شریعت را بر پایه حکمت و
عدالت و رأفت و رحمت در گستره حقوق خانواده روشن میسازد و خود بیانگر وجود تناسب
بین عالم شریعت و طبیعت و فطرت است. در این نظام، ضرورت ریاست بر اساس اجرای احسان
و عدالت و معاشرت بر اساس معروف بدور از هر گونه تعدی و تفریط، ضرر و بغی، خشونت و
تحکم قابل توجیه و حمایت است و این اندیشه چون معطوف بر نیازهای عاطفی و روانی
انسان است، فقط در قالب استیفای حقوق صرف خلاصه نمیشود. مقاله حاضر بر آن است تاحقوق غیر مالی زن را درخانواده از منظر تفکر اسلامی مورد ارزیابی قرار دهد،
تا ضمن بیان خاستگاه قوانین، جایگاه امنیت روانی و حیثیت انسانی زنان را در خانواده
مبرهن سازد.
خلاصه ماشینی:
"کسانی که در قلمرو باورهای اسلامی، به مطالعه جایگاه زن و مرد در نظام خانواده و جامعه پرداخته و در نهایت به داوری روشن و صریحی دست یافتهاند، یکی از مستندات ایشان یا آیاتی که ناگزیر بودهاند بدان بپردازند آیه 34 سوره نساء است که میفرماید: «الرجال قوامون علی النساء بما فضل الله بعضهم علی بعض و بما انفقوا من اموالهم…» اهمیت این موضوع بدین جهت است که تاریخ در همه جای جغرافیای انسانی خود از دیر باز تاکنون، خاطرههای تلخی را از ستمورزی مردان به زنان یاد دارد.
معنا و معیار قوامیت «قوام» صیغه مبالغه «قائم» است که هر گاه با حرف جر «علی» بکار رود بمعنای مراقبت،دوام و ثبات بر کاری است یا ایستادن بر پایه چیزی و یا تکیه بر چیزی که در این آیه معنای نخست اراده شده یعنی بسیار قیام کننده بر امور، کارها و نیازهای زنان و خانواده (ابن منظور،بیتا، ج 11، ذیل واژه قوم) تعبیراتی چون ولایت، حکومت، تسلط، سیطره، احاطه، چیرگی، تکیهگاه بودن نیز در برخی نوشتهها کم و بیش به چشم میخورد، اما شاید دلیل چنین برداشتهایی تعبیر «فضل الله» باشد که در ادامه آمده ولی چنانکه بعدا خواهد آمد هرگز سلطه و سلطنتی در معنای آن پذیرفته نیست، چنانکه فضل نیز برتری و ارزش بیشتر مردان دلالت ندارد.
» با بررسی آیات و احادیث معصومان درباره زن به تأکید فراوانتری در دوری از اعمال خشونت و ضرر در قبال زنان بر میخوریم: خداوند میفرماید: و لا یحل لکم أن تأخذوا مما آتیتموهن شیئا الا ان یخافا الا یقیما حدود الله (بقره، 229) «برای شما حلال نیست آنچه به ایشان دادهاید (چه به عنوان مهریه و چه غیر آن) از آنان باز پس گیرید، مگر اینکه زن یا شوهر خوف رعایت نشدن حدود الهی را داشته باشند» در این آیه مرد از هر گونه تعرض به اموال و تعدی به عرض و آبروی زن منع شده است."