چکیده:
بایستی اذعان نمود که در عرصه آسیب شناسی درون دینی ، تفکیک موضوعات علوم مرتبط با اندیشه دینی و عدم برقرار ارتباط مناسب میان آنها حتی جداسازی استدلالات نقلی از عقلی و عقلانیت فرادینی از تعقل دینی ، نگاه غیر سیستمی و متددار به گستره قوانین شرعی توجه به راه حلهای فردی و غفلت از مصالح جمعی در ارائه راهکارهای فقهی ، عدم گذار از فقه فردی به فقه سیاسی ، اجتماعی ؛ انفکاک در روشهای سیاسی و اجتماعی هر یک از ائمه و نادیده انگاری ارتباط نظام مند و ارگانیک بین آنها عدم التفات به مباحث فلسفه فقه و غور در رئوس ثمانیه آن و ... از جمله اموری است که امروزه نیازمند تامل و تجدید نظر عامل و منقح سازی عالمانه دارد ...
خلاصه ماشینی:
"در تعبیر دیگری رسولخدا فرمود: «اقضی امتی و اعلم امتی بعدی علی» (همو) و در منابع اهل سنت این گونه فضایل علی بیشمار است از آن جمله ابنحنبل در «فضایل الصحابه» مسند از خلیفه دوم نقل میکنند که او میگفت: «علی بین ما قضاوت میکرد» (همو، ص 8) و این اهتمام بر قضاوت بر همان مبنای کلام شیعی است که حاکم الهی سه وظیفه خطیر دارد اول حاکمیت و اداره حکومت اسلامی و دوم قضاوت و داوری عادلانه و حفظ استقلال قضایی و سوم افتاء و صدور فتوای دینی که همین اندیشه در فقیهان اندیشمند شیعی از جمله حضرت امام خمینی (ره) از جایگاه ویژهای برخوردار است.
تلاشهایی از سوی حکومتهای اموی و عباسی صورت میپذیرفت و از سوی دشمنان خطرساز و دوستان نادان و افراطی، انجام میگرفت که حاصلی جز تحریف، کتمان مبادی و اصول و وارانه جلوه دادن دین را نداشت، و امام صادق در راه خنثیسازی این موارد با درایت، تیزبینی، احاطه علمی و معرفت تام به مبارزهای جدی و تلاشی غیرقابل وصف پیوسته اقدام مینمود و حرکتی به مثابه یک انقلاب عظیم را در دوران حیات خویش شکل میداد که نمونههای آن در مباحثات مکرر با عالمان فرق و مذاهب، مکاتبات حضرت در ابعاد مختلف با اهل اندیشه و کلام و آموزشهای بایسته و پیوسته به فقیهان شیعی و صحابه عصر خویش، در تاریخ به خوبی مشهود و ملموس است و بنیانگذار فقه جعفری با تلاش الهی خویش بنیان یک حرکت نوین علمی و بینظیر را در عالم اسلام نهاد که آثار آن در تمامی ادوار منشأ پاسخگویی در عین تحول و پویایی گردید."