چکیده:
اوراق اجاره به سندهایی مالی اطلاق میشود که از قابلیت گردش در جهت
بهرهوری اقتصادی برخوردارند و مالکیت بر عینهای اجاره داده شده یا منافع و یا
خدمات را نشان میدهند.اوراق اجاره شامل مجموعهای متنوع است که اصلیترین ویژگی مشترک آنها گردش
راحتتر و سریعتر آنها است. اوراق اجاره سه گونه است: اوراق اجاره منافع,
اوراق اجاره خدمات و اوراق اعیان اجارهای. هریک از این گونهها خود به چند
دسته تقسیم میشوند.این مقاله در صدد مطالعه فقهی این اوراق و بررسی عناصر مشترک و اختصاصی
آنها است.از این رو ابتدا به تعریف اوراق اجاره و تبیین انواع آن میپردازد. سپس با
شناسایی عناصر همه یا هریک از انواع اوراق اجاره, مطالعهای فقهی را در جهت
سازگار بودن و یا نبودن این عناصر با موازین فقهی به سامان میرساند. نتیجهای
که از این مطالعه حاصل میشود آن است که: دست کم بسیاری از انواع اوراق اجاره
از نظر فقهی مواجه با اشکال نمیباشند.
خلاصه ماشینی:
"این اوراق به دو دسته تقسیم میشوند: دسته اول: سندهای اجاره اموال وقفی و یا مشابه آن این در موردی است که به عنوان مثال, زمینی وقفی یا زمینی که اداره آن دراختیار شهرداری است وجود داشته باشد و متولی وقف و یا شهرداری بهمنظور جذب سرمایه لازم برای احداث بنا در زمین تحت اختیار خود، سندهایی را صادر نماید؛ به این صورت که با دادن آنها به مجموعهای از افراد, مبالغی در چارچوب عقد اجاره از آنان دریافت کند و دارندگان سندها نیز در موعد مقرر از منافع سکونت در بنای احداث شده در آن زمین استفاده نمایند.
ابعاد و ویژگیهای این دسته از سندهای اجاره را میتوان به صورت زیر ارایه نمود: 1ـ عقد اجاره میان ناظر یا مشرف از یک طرف و اشخاص متعدد از طرف دیگر صورت میگیرد؛ 2ـ مشرف یا ناظر با استفاده از مبالغی که در ازای واگذاری سندهای اجاره دریافت میکند به سرمایه گذاری در زمین تحت اختیار خود دست میزند؛ 3ـ از جانب دارندگان سند به مشرف یا ناظر وکالت داده میشود تا وی بتواند حق انتفاع از مال الاجاره را از جانب آنها به افرادی که در نهایت از منافع حاصل از اجاره بهرهمند میشوند واگذار نماید.
و مبنا بودن عقد اجاره برای تداول از آن جهت است که علاوه بر عقد اجاره نخستین ـ که در آن صادر کننده سند موجر و دریافت کنندگان آن مستأجران میباشند ــ عقدهای اجاره دیگری به ترتیب صورت میگیرد که در هر نوبت، مستأجر در عقد قبلی، خود به موجر در عقد جدید تبدیل میشود؛ 2ـ منفعت در این اجارهها تأجیلی است؛ به این معنا که منافع مورد انتظار مستأجر از عین، فعلیت ندارد و تنها توصیف میگردد."