چکیده:
معروف کرخی از عارفان طبقهء اول و آغازگر مکتب تصوف بغداد است که نقش مهمی در انتقال تصوف از زهد به عرفان دارد.اگرچه او را به نام زاهد میشناسیم؛اما با تحلیل و بررسی اقوال و اندیشههای او در مییابیم که وی اولین تعریف از تصوف را ارائه داده است.معروف تصوف را«گرفتن حقایق و گفتن دقایق و نومیدی از دست خلایق»میداند.این تعریف مورد توجه مستشرقانی چون نیکلسون در جهت مطالعه و شناخت جریان عرفان و تصوف قرار گرفته است.این مقاله میکوشد ضمن اشارهای کوتاه به زندگی معروف کرخی عمدهترین اندیشههای وی را براساس مأثورات و اقوال موجود بررسی و تحلیل نماید.آرای معروف عمدتا بر محور تصوف،محبت، شوق،توکل،رضا،فتوت و دنیا است. این مقاله همچنین به اختصار،زوایایی از شخصیت معروف را تبیین مینماید و خواننده را با عقاید معروف کرخی آشنا میسازد.شناخت معروف،از چند جهت مقدمهء شناخت جریانات تاریخ تصوف است.تصوف وی منسوب به تشیع و سلسلهء او «سلسله السلاسل»صوفیه است و نسبت خرقهء صوفیه به واسطهء او به پیامبر میرسد.از طرفی به دلیل ماندایی بودن پدرش،تأثیر عقاید ماندایی را در افکار او میتوان دید.
Ma'ruf Karkhi is the pioneer of Sufism in Baghdad. He played a significant role in shifting Sufism from asceticism to mysticism. A study of his words and ideas shows that he was the first to define Sufism. He defines Sufism as perceiving the truths، expressing the subtlelties، and keeping off the people. His definition has attracted scholars such as Nicholson who studied Sufism. The present paper analyzes Karkhi's ideas through his works and words. The paper also discusses dimensions of his personality. Knowing his personality can in many ways clarify the history of Sufism. Mandayan beliefs can be traced in his ideas because his father was Mandayan.
خلاصه ماشینی:
"معروف کرخی از عارفان طبقهء اول و آغازگر مکتب تصوف بغداد است که نقش
منابع بعد از آنها،تأکید شده است که معروف کرخی به دست حضرت رضا(ع)اسلام
منابع اهل سنت چون طبقات الحنابله و تاریخ بغداد نام وی را در ردیف موالی امام رضا(ع)
با این وصف دکتر زرینکوب(جستجو در تصوف ایران،ص 411)ملاقات معروف با امام رضا را ممکن دانسته و آن را رد نمیکند.
»در رسالهء قشیریه(ص 861)نیز تصوف چنین تعریف شده است:«تصوف فراگرفتن کارهاست به حقیقت و نومید بودن از آنچه در دست مردمان است».
از معروف دربارهء محبت پرسیدند گفت:«محبت نه از تعلیم خلق است که از موهبت
این جملهء معروف همان است که بعدها از آن به«جمعیت»تعبیر کردند چنانکه
آمد»(تذکره الاولیا،ص 923)و این شرابی بود که دست غیب در جام معروف ریخت تا
»(تذکرة الاولیا،ص 823)این مرتبه به قول ابو نصر سراج گونهء سوم صبر است که
از معروف کرخی نقل است که:«التماس که کنی از آنجا کن که جملهء درمانها
اما آنچه از معروف دربارهء توکل نقل شده نه آن توکلی است که ریشه در تنبلی و
دنیا را به مردار و طالب آن را به سگ تعبیر میکند و عطار میگوید:چو مردار است این دنیای غدار چو سگ زان سیر شد بگذارد آن را
»هجویری این جملهء معروف کرخی را چنین تأویل و تفسیر میکند:
1. معروف کرخی از جمله زاهدان قرن دوم هجری است که در گفتار و رفتار او گرایش
2. ارتباط معروف کرخی با امام رضا و اسلام آوردن او به دست امام،و دربانی معروف
معروف به امام رضا(ع)و حضرت علی(ع)و از این طریق به پیامبر میرسانند."