چکیده:
محرومیت اجتماعی از مباحث مهم رفاه و سیاست اجتماعی است که در کنار موضوعاتی چون
فقر، طرد و نابرابری اجتماعی قابل بررسی میباشد. هرچند که به لحاظ مفهومی و تجربی
این مفاهیم تفاوتهایی با یکدیگر دارند در این مقاله تلاش شده است با طرح ابعاد
مفهومی، نظری و تجربی محرومیت اجتماعی موضوع در حوزه مورد مطالعه مورد آزمون تجربی
قرار گیرد. با شناسایی شاخصهای محرومیت اجتماعی با استفاده از تکنیک تحلیل عامل از
میان عوامل مطرح شده مولفههای اصلی مربوط به محرومیت اجتماعی مورد شناسایی قرار
گرفتهاند. مولفههای شناسایی شده در این مقاله پس از نامگذاری عبارتند از بیگانگی
اجتماعی، احساس شهروندی، تعامل اجتماعی و رضایت از زندگی. این مولفهها با یکدیگر
دارای تجانس و سازگاری درونی بوده که در مجموع سازنده سازه محرومیت اجتماعی هستند.
خلاصه ماشینی:
"اگر از محرومیت اجتماعی حرفی به میان میآید بیشتر جنبههای مادی آن مدنظر می باشد و نه ابعاد فرامادی آن که شامل مواردی چون مشارکت مردم، وجود احزاب و گروهها، جامعه مدنی، آموزش، مطبوعات و رسانههای گروهی نیرومند، دسترسی به منابع قدرت و منزلت اجتماعی، داشتن زندگی معیشتی مستقل، شغل مناسب، حقوق شهروندی، برابری جنسی میشوند به طور جدی، به خصوص از حیث سیاست عملی، پیگیری و دنبال نمیشوند.
تردیدی نیست که فقر مادی و درآمدی (یا به عبارتی فقر اقتصادی) نیز در بروز محرومیت اجتماعی میتواند مؤثر باشد و پژوهشهای انجام شده رابطه معناداری را در بین کیفیت زندگی، فقر، محرومیت اجتماعی و طرد اجتماعی نشان میدهند که دلالتهای تجربی و نظری آن را میتوان در آراء کسانی چون پتریک، گیدنز، سن و دیگر صاحبنظران مباحث رفاه و سیاست اجتماعی مورد توجه قرار داد.
جدول 1: توزیع نسبی پاسخ به متغیرهای مورد بررسیمتغیرهاخیلیکمکمتا اندازهایزیادخیلیزیادنسبت1- یکسان بودن در برابر قانون7/177/575/68/153/22/02- دسترسی به فرصتهای اجتماعی2/194/652/5102/01/03- شایستگی مسئولین6/197/42207/1754/04- برخورداری از امکانات برابر208/342/145/265/46/05- بدتر شدن وضع طبقات محروم4104/256/35253/46- انزوای اجتماعی84/106/952209/37- اعتماد به دیگران7/283/27144/166/136/08- داشتن آینده نامعلوم7/63/275/13345/288/19- رضایت ازتعامل با دوستان5/85/182/349/269/114/110- رضایت از تعامل با اقوام7/7154/355/364/58/111- رضایت از امکانات زندگی2/24/308/384/142/46/012- رضایت از زندگی8/88/251/331/232/99/013- رضایت شغلی4/10255/212/248/89/014- رضایت از درآمد8/107/222/492/162/15/015- رضایت از زندگی خانوادگی1/132/262/248/287/77/016- رضایت از مسکن6/195/288/308/154/54/017- برابری حقوق5/136/4410309/15/0 توزیع نسبتهای حاصل شده در جدول شماره 1 که از تقسیم مجموع درصدهای خیلی زیاد و زیاد به مجموع درصدهای خیلی کم و کم حاصل شده است نشان از این وضعیت دارند که نگرش به متغیرهای مورد بررسی چندان مثبت نمیباشد."