چکیده:
برخلاف نظریههای سنتی که تجارت را ناشی از مزیت مطلق یا مزیت نسبی یک کشور در
تولید کالاها میدانستند یا این که معتقد بودند وفور عوامل با ایجاد مزیت نسبی،
کالاهای قابل صدور را برای یک کشور مشخص میکند، لیندر این فرضیه را مطرح میسازد
که شباهت تقاضا در کشورها تعیینکننده تجارت آنها با یکدیگر است. وی سطوح درآمد
سرانه را شاخص مشابهت تقاضا در نظر میگیرد. در این مقاله هدف ما آزمون فرضیة لیندر
است. براساس این فرضیه افزایش شکاف درآمد سرانه بین دو کشور باعث کاهش حجم تجارت
این دو کشور با یکدیگر، و کاهش شکاف درآمد سرانه بین دو کشور باعث افزایش حجم تجارت
دو کشور با یکدیگر میشود. برای آزمون فرضیه، ما دو روش ساده و یک روش اقتصادسنجی
را انتخاب کردهایم. ابتدا دورة مورد بررسی را به دو دورة 1357-1353 و 1381-1358
تقسیم نمودهایم. در روش اول نشان دادهایم که در دورة اول ده شریک عمده تجاری
ایران کشورهای پیشرفته صنعتی غرب بودند درحالی که در دورة دوم، کشورهای آسیایی،
کشورهای غربی را جایگزین کردند. در روش دوم نشان دادیم که سهم تجارت ایران با
کشورهای آسیایی در دورة دوم نسبت به دورة اول افزایش و سهم تجارت کشورهای اروپایی
کاهش یافته است.
در روش سوم با رگرسیون «Panel Data» نشان دادیم که ضریب متغیر مستقل (درآمد سرانه)
برای کشورهای گروه اول (صنعتی پیشرفته) منفی است (یعنی افزایش شکاف درآمد سرانه
باعث کاهش صادرات به این کشورها شده) و برای کشورهای گروه دوم (آسیایی) نیز منفی
میباشد (یعنی کاهش شکاف درآمد سرانه باعث افزایش صادرات به این کشورها شده است).
بنابراین فرضیة لیندر را برای اقتصاد ایران نمیتوان رد کرد.
خلاصه ماشینی:
"مهدی تقوی* برخلاف نظریههای سنتی که تجارت را ناشی از مزیت مطلق یا مزیت نسبی یک کشور در تولید کالاها میدانستند یا این که معتقد بودند وفور عوامل با ایجاد مزیت نسبی، کالاهای قابل صدور را برای یک کشور مشخص میکند، لیندر این فرضیه را مطرح میسازد که شباهت تقاضا در کشورها تعیینکننده تجارت آنها با یکدیگر است.
در روش سوم با رگرسیون «Panel Data» نشان دادیم که ضریب متغیر مستقل (درآمد سرانه) برای کشورهای گروه اول (صنعتی پیشرفته) منفی است (یعنی افزایش شکاف درآمد سرانه باعث کاهش صادرات به این کشورها شده) و برای کشورهای گروه دوم (آسیایی) نیز منفی میباشد (یعنی کاهش شکاف درآمد _______________________________ * دکترای اقتصاد، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی<Taghavi@eri.
جدول3: سهم کل کشورها در نمونه و سهم کشورهای اروپایی و آسیایی در نمونه در صادرات و واردات ایران: 1381-1358سالسهم کشورها در نمونهسهم کشورهای اروپایی در نمونهسهم کشورهای آسیایی در نمونهXMXMXM136835/7024/475/704/515/296/49136996/6933/493/62۱/577/379/42137071/7024/54548/59462/40137156/6554/564/5086/616/4914/38137229/6612/5096/4658/5004/5342/49137306/6165/4768/547/5732/453/42137438/5721/3728/5495/5173/4505/48137525/5062/3488/5195/5712/4814/42137695/4867/37494/54516/45137719/5159/4319/3917/528/6082/47137885/5317/40365/51645/48137944/488/395/324/475/676/5213803/4883/425/28415/715913815/4984/488/232/502/768/49متوسط X و M5898/4425/4321/5375/568/46 نمودار 2: سهم کشورهای نمونه در تجارت ایران 1381-1368 3-3) روش سوم ـ تحلیل رگرسیونی برای آزمون فرضیة ارائه شده، ما از رگرسیون دادههای گردآمده روش اثرات ثابت (Panel data regression Fixed effect Method) استفاده میکنیم.
بنابراین با افزایش شکاف درآمد سرانه ایران با کشورهای اروپایی، صادرات ما به این کشورها کاهش یافته است.
ضریب 25/0- برای رگرسیون سهم صادرات غیرنفتی ایران به کشورهای آسیایی نشاندهندة این مسئله است که تغییر در شکاف درآمدی با تغییر در صادرات ناهمسو است بنابراین با کاهش شکاف درآمد سرانه ایران با این کشورها صادرات کشور به آنها افزایش یافته است."