چکیده:
مسأله وحدت و کثرت و نحوه تبیین آن همواره مورد توجه فیلسوفان بوده است. در این
راستا، وحدتگرایی یا فرو کاهش کثرت به وحدت از ویژگیهای مهم اندیشه فلسفی است. در
عین حال ابن سینا در پی توجیه پیدایش کثرت و تبیین آن است و اصول و مبانی فلسفی او
به گونهای است که نمیتوان مسألهای مانند "وحدت وجود" را با نظام فلسفی او سازگار
دانست.
The problem of unity and multiplicity and the way of explaining it always has been considered by philosophers as an important subject. In this relation، approaching the unity by reducing multiplicity to it، is one of the important characteristic of philosophical thought. Meanwhile، Ibn Sina tries to justify and explain the generation of multiplicity form unity. His philosophical principles and presuppositions is such that we cannot find his philosophy consistence with the theory of Oneness of Being (Wahdat al-Wujud).
خلاصه ماشینی:
"ابن سینا در پاسخ این اشکال که چرا در فلسفه بحث از مبادی و یا علل وجود میشود در حالیکه باید در علم از لواحق و عوارض موضوع بحث شود، و نه از علت و مبادی آن، پاسخهایی بیان میکند؛ از آن جمله میگوید: «مبدأ بودن موجود امری ذاتی و مقوم ذات موجود نیست بلکه از عوارض آن به حساب میآید… و مبدئیت برای کل موجود نیست؛ چرا که کل موجود، علت ندارد… در این علم مبدئیت برای بعض موجود اثبات میشود»(8، ص:14).
ابن سینا به این اصل مهم در آثار خود به مناسبتهای مختلف اشاره کرده در اینجا چند مورد بیان میشود: «تو معنای مثلث را میفهمی اما شک میکنی که آیا آن موصوف به وجود در خارج است یا نه.
رابطه وجود و ماهیت حال که وجود و ماهیت دو امر متمایز و متفاوتند و علل وجودی هم غیر از علل ماهوی است این سؤال مطرح میشود که رابطه این دو چیست؟ ابن سینا در بیان رابطه بین وجود و ماهیت در آثار خود از سه واژه: «لازم»، «صفت» و «عرض» استفاده میکند او در جایی میگوید: «وجود از لوازم ماهیات است نه مقوم آنها» (5، ص:37) و در جایی دیگر: «وجود از صفات شئ (ماهیات) است (4، ص:131) و همچنین «وجود عرضی است در اشیا» (همان، ص:272 و 5، ص:224).
1. وحدت در واجب الوجود ابن سینا در آثار فلسفی خود مانند اشارات، نجات و شفا بعد از اثبات ذات واجب الوجود به عنوان مبدئی برای سایر موجودات با براهین مختلف و بیانهای گوناگون به اثبات توحید و بساطت واجب پرداخته و از ذات حق هر گونه کثرتی را نفی کرده است."