خلاصه ماشینی:
"تمام آثار مربوط به دانش حساب در سرزمینهای اسلامی و تا قبل از ورود علوم نوین به این سرزمینها به چهار دسته تقسیم میشوند:متون حساب هندی مانند کتاب«الفصول فی الحساب هندی»تألیف ابو الحسن اقلیدسی-تألیف شده در سال 843 قمری -که در آنها ارقام هندی و نیز نظام اعشاری اعداد استفاده میشده است؛متون حساب عربی که تأکید آنها انجام عملیات حسابی بیشتر به صورت ذهنی و کمتر به صورت نوشتاری بوده است مانند کتاب«الکافی فی الحساب ابو بکر»محمد کرجی(در گذشته حدود 024 قمری)؛سوم متنهای حساب هند و عربی که عموما تلفیقی از دو روش قبلی بودهاند مانند کتاب«التکمله فی الحساب» نوشته ابو منصور بغدادی(در گذشته به سال 924 قمری)و در آخر متون حساب اسلامی که در آنها مجموعه روشهایی اعم از انواع عددنویسی و شمارش اعداد و اعمال محاسبه عددی نظیر تعیین مساحتها و حجمها،مسائل جبر و مقابله و مانند آن در آنها طرح میشده است مانند کتاب«مفتاح الحساب»غیاث الدین جمشید کاشانی(در گذشته به سال 238 قمری)و شمس الحساب ناظر به ساختار آن به این دست از کتب تعلق دارد.
بر این اساس آیا نمیتوان فرض کرد احتمالا یک برگ از کتاب که شامل ذکر بحثهای اولیه درباره ماهیت اعداد بوده کنده شده و در زمانی دیگر شخصی رکابه صفحه قبلی را در بالای سطر اول صفحه بعد نوشته باشد؟ گفتیم که از شمس الحساب در دو کتاب دیگر مربوط به تاریخ ریاضیات ایرانی نیز ذکری به میان آمده؛یکی کتاب«زندگینامه ریاضیدانان دوره اسلامی»تألیف ابو القاسم قربانی(تهران، 5731 ش،ص 423،این اطلاعات از طریق مقاله مرحوم دانش پژوه که استاد افشار در مقدمه خود ص 42 بدان اشاره کردهاند به کتاب استاد مرحوم قربانی راه یافته)و دیگری«فهرستواره مشترک نسخههای خطی ریاضی در کتابخانههای ایران»(تهران، 8831 ش،ص 573،از طریق معرفی این کتاب در فهرست نسخههای خطی کتابخانه مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی)."