چکیده:
فهم احکام الاهی از قرآن و سنت به صورت شریعت اسلامی، یکی از حساس ترین موضوعات تاریخ اسلام از آغاز تاکنون بوده، و هیچ امری نتوانسته است از اهمیت آن بکاهد. با فاصله افتادن بین زمان شارع و زمان مخاطبان، حجیت ظواهر یا اعتبار فهم فقهی کتاب و احادیث نیز به موضوع مهم و اساسی دیگری تبدیل شد. شناخت ظواهر و حجیت ظهور، بر پیش فرض هایی مبتنی است که اگر در هر یک از آن ها خدشه وارد شود، حجیت ظهور تزلزل می یابد و به دنبال آن، مقبولیت فهم فقهی و روش استنباط فقیهان و اصولیان از کتاب و سنت نیز دستخوش تردید خواهد شد. هرمنوتیک مدرن، در برخی از این پیش فرض های مسلم دانشمندان فقه، اصول و کلام خدشه کرده است. یکی از این پیش فرض های اساسی، به کیفیت زبان دین در حوزه تشریع و تقنین مربوط است. اگر فقیهان پس از قبول حجیت ظواهر، به دنبال کشف ظهورات کلمات شارع برآمده و مباحث بسیار گسترده و دقیق معناشناسی و گاهی هرمنوتیک را در دانش اصول فقه برای روشمند کردن فهم ظواهر، مطرح، و تاکنون مورد اجتهاد و نظریه پردازی قرار داده اند، بر این مبتنی بوده که زبان دین برای بیان احکام شرعی و قوانین مورد نیاز زندگی بشر همان زبان عرفی و عقلایی عموم مردم است که از یک سلسله قواعد و قوانین مشترک بین تمام زبان ها پیروی می کند. در این مقاله، به تبیین و اثبات این پیش فرض پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"به عبارت دیگر، وی گزارههای شارع را در محیط تشریع و تقنین بهشکل خطابههای قانونی و عام، و سخن در محیط غیرتقنین و تشریع را به شکل خطابهای شخصی میداند؛ بدینسبب در این محیط، چنانچه کسی در فصلی از کلامش قاعدهای کلی آورد و در فصل دیگر مواردی خلاف آن قاعده ادعا کرد، نزد عرف به تناقض در گفتار و سخن محکوم میشود، مگر اینکه از ابتدا به موارد نقض اشاره کرده باشد؛ اما برای عرف و عقلا، اینگونه سخن گفتن در محیط تقنین و تشریع، امری عادی و پذیرفته شده است و هرگز آن را تناقض و اختلاف در کلام بهشمار نمیآورند (پیشین، 5)؛ بدینسبب، قرآن با وجود عام و خاص، مطلق و مقید، و ناسخ و منسوخ در آن، ادعا کرده که «لو کان من غیر عندالله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا» (نساء، 82)؛ البته مرحوم نائینی سبک شارع را در بیان احکام بهشکل قضیه حقیقیه دانسته و براساس آن، به استنباط فقهی و اصولی از قرآن و سنت پرداخته است."