چکیده:
پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل جمهوری اسلامی، وظایف جدیدی را متوجه نظام علمی کشور، اعم از حوزه و دانشگاه، کرد. آنچه در چند سال اخیر، با عنوان اسلامی سازی و بومی سازی علوم انسانی از آن یاد می شود، در زمره همین مسایل است. در حوزه دانش سیاسی نیز انتظار تحولاتی جدی و اساسی می رود؛ از آن جهت که مبنای نظم در اسلام فقه است، «فقه سیاسی» به عنوان یکی از رشته های ضروری در حوزه دانش سیاسی مطرح می شود. یکی از موانعی که بر سر راه تاسیس این رشته وجود دارد، تصورات ناقص و نادرست نسبت به مسایل مورد بحث در آن است. غالبا تصور می کنند «فقه سیاسی» مباحث زیادی ندارد و تمام مسایل آن در محدوده بحث «ولایت فقیه» قابل جمع بندی است، در حالی که این نگاه از بنیان نادرست است.
در این مقاله فقه سیاسی به عنوان دانشی که عهده دار تطبیق و هماهنگی واقعیت های متغیر زندگی اجتماعی و سیاسی با نصوص دینی است، مورد توجه قرار گرفته و مسایل آن با دو رهیافت توصیفی و تجویزی بررسی شده است. در بخش توصیفی مباحث فقه سیاسی در آثار برخی از فقهای اهل سنت و شیعه گزارش شده و در بخش تجویزی، با در نظر گرفتن انتظارات کنونی از فقه سیاسی فهرستی از مباحث و مسایلی که در این رشته علمی باید بحث شود و در وضعیت فعلی زمینه لازم برای تاسیس چنین رشته ای را فراهم می سازد، آمده است.
خلاصه ماشینی:
"در بخش توصیفی مباحث فقه سیاسی در آثار برخی از فقهای اهل سنت و شیعه گزارش سده و در بخش تجویزی،با در نظر گرفتن انتظارات کنونی از فقه سیاسی فهرستی از مابحث و مسائلی که در این رشته علمی باید بحث شود و در وضعیت فعلی زمینۀ لازم برای تأسیس چنین رشتهای را فراهم میسازد،آمده است.
آشنایی با فقه سیاسی به عنوان دانش تعیین کنندۀ رفتارهای سیاسی مردم مسلمان ایران و جهان اسلام پس از تشرف آنها به دین مبین اسلام تاکنون،آشنایی با تاریخ تطور فقه سیاسی شیعه و اهل سنت،آشنایی با چگونگی مواجه فقهای مسلمان با «حوادث واقعه»و مسائل نوپدید،آشنایی با وضعیت کنونی فقه سیاسی و چالشهای پیشروی آن،آشنایی با مکاتب فقه سیاسی،آشنایی با مفاهیم،مباحث و مسائل مهم فقه سیاسی از قبیل ولایت فقیه،به عنوان مبنای مشروعیت در جمهوری اسلامی ایران، آشنایی با یکی از دانشهای سیاسی بومی و اسلامی و جایگاه آن نسبت با سایر دانشها و ارائۀ پاسخ به پرسشهای مطرح،بهویژه پرسشهای نوپدید،در حوزه زندگی سیاسی (تعیین حدود الهی در حوزههای رفتاری مختلف زندگی سیاسی)بهویژه بررسی و تعیین تکلیف روابط شهروندان با یکدیگر،روابط شهروندان با دولت و روابط دولتها با یکدیگر از مهمترین اهداف تأسیس رشه فقه سیاسی است.
در صورتی که رشتۀ فقه سیاسی،به عنوان یکی از اقدامات لازم در راستای اسلامیسازی و بومیسازی علوم انسانی از سوی مراکز علمی ایران برداشته شود، میتوان برای برخی از مباحث فقه سیاسی،که مسائل آنها به اندازهای است که باید در یک گرایش مستقل مورد بحث و بررسی قرار گیرد،از قبیل فقه امنیت،فقه اطلاعات و فقه روابط،بین الملل،گرایش مستقل تأسیس کرد."