چکیده:
علم دینی از جنبههای گوناگون در محافل دانشگاهی مورد بحث قرار گرفته است. این
مقاله با رد نگرش پوزیتیویستی به علوم، به تأثیر پیشفرضها، باورها، نگرشها و
ارزشهای دانشمندان و نیز شرایط اجتماعی جامعه علمی بر محتوای علوم تجربی – اعم از
طبیعی و انسانی – میپردازد و تلاش میکند تأثیر دین را نیز به مثابه مجموعهای غنی
از پیشفرضها و باورهای معتبر فیزیکی و ارزشهای اخلاقی، بر ساختار و محتوای علوم
طبیعی و انسانی بررسی کند و از این رهگذر به طرح این سؤال بپردازد که در صورتی که
جامعهای دینی باشد، علم در آن جامعه چه مسیری و موضوعاتی را دنبال میکند و چه شکل
ویژهای خواهد داشت. در ادامه با یادآوری آن که برای ایجاد تغییر در ساخت و محتوای
علوم باید از آموزش نسل آینده جامعه آغاز کرد، پیشنهادهایی در این چارچوب مطرح شده
است.
Religious science has been addressed from different aspects in academic circles. Rejecting the positivist approach to science، this paper discusses the influences of presuppositions، beliefs، visions and value of scientists and the scientific communities on the contents of experi¬mental science، both natural (physical) aand human sciences. It attempts to examine the effect of religion as a rich set of valuable presuppositions and tenets. Hence، it raises questions that if a society is religious than what trajectory and issues the sci¬ence will follow and which form will it take. Reminding that if any change is to be introduced into the structure and the content of science، it should begin by educating the future generation. To achieve this goal certain suggestions are pro¬posed.
خلاصه ماشینی:
"مگر نیوتن یک بار همین کار را استادانه دربارة انواع به ظاهر متفاوت حرکت مکانی از سقوط آزاد یک سنگ گرفته تا گردش سیارات به دور ستارگان انجام نداد؟ آیا حیرتآور است اگر بتوان نشان داد آنچه دربارة قواعد حرکت مکانی وضع کردهایم، حالت خاصی از قواعد کلی حاکم بر حرکت محسوب میشود و قواعد کلی حرکت توضیح جامعتر و عمومیتری در اختیار ما قرار میدهند؟ آیا قاعدة F=ma تا ابد غیرقابل تغییر است؛ حتی غیرقابل تعمیم؟ آیا در صورتی که فیزیک اسلامی در بیان قواعد حرکت به جای استفاده از قواعد نیوتن قواعد دیگری وضع کند، میتوان بلافاصله به یقین حکم کرد که چنین علمی ره به خطا برده و پشتوانة تجربی فیزیک نیوتنی را به هیچ گرفته است یا میتوان احتمال داد همان منظره را از چشماندازی بالاتر فراروی ما گسترده باشد؛ هم چنان که نیوتن یک بار چنین تصویری ارایه کرد؟ بنابراین برخلاف آن چه گروهی تصور میکنند، علم اسلامی همچون تجربة مسیحیان، در پی آن نیست تا علم امروز را با خط کش متون مقدس مقدس به دو پارة سره و ناسره تقسیم کند و آن گاه بر پارة سره مهر تأیید بزند و پارة ناسره را یکسره مردود شمارد."