چکیده:
شناخت جهان هستی و بهخصوص شناخت جهان فیزیکی همیشه مورد توجه انسان بوده است. در دوران مختلف، فلاسفه و دانشمندان برای شناخت و فهم آن کوشش کردهاند. متفکران همیشه سعی کردند حقیقت علمی مذهبی را بفهمند و آنها را با یکدیگر مقایسه کنند. دانشمندان الهی نیز سعی داشتهاند برای اثبات بایستگیهای دینی و اخلاقی خود از شناخت جهان بهره ببرند.
مقاله حاضر سعی دارد چشماندازی از رابطه علم و دین را از نظر دانشمندان بخصوص فیزکدان مشهور آلمانی آقای ورنر هایزنبرگ با نظر به وضعیت فیزیک جدید ارائه دهد. او بر این مسئله تأکید دارد که بشر بهخاطر رفاهی که دارد از معنویت کناره گرفته است و این مسئله باعث بدبختی او شده است. به عقیده او، علم و دین باید حوزه و مرز شناخت خود را بشناسند و به حریم دیگری تجاوز نکنند و هریک از دیگری برای پیشرفت و خوشبختی بشریت، بهره بگیرد
خلاصه ماشینی:
"کسی که دارای این حس نیست، نمیتواند در برابر عظمت و شکوه و جلال خداوند دچار حیرت نشود، گویی مرده است و شمعی است خاموش»(Einstein, 1972: 9-17) با یک نگاه کلی به عقاید حکما و دانشمندان بزرگ تاریخ علم و فلسفه و حکمت مثل ملاصدرا، ابنسینا، هگل، دکارت، وایتهد، وایتس اکر و هایس کونگ که در قلة علم و دانش نشستهاند، به این نتیجه میرسیم که آنها با نظر به تجربیات و آگاهیشان، علم و دین را در یک وحدت عالی میبینند و هرگز تضادی میان آنها مشاهده نمیکنند و هر دوی آنها برای پیشرفت علم و دانش و فهم فلسفه زندگی مهم هستند و بشریت را هدایت میکنند همانطور که دو بال یک پرنده او را به پرواز در میآورد و هدایت میکند یا بهقول اینشتین: «مذهب بدون علم کور است و علم بدون مذهب لنگ»(Schlipp, 1979, 186) لازم به ذکر است، برای درک و فهم بهتر دیدگاههای هایزنبرگ، ابتدا آشنایی او با علم و دین، دیدگاههای ماشینیگرایی، دیدگاههای فیزیک کلاسیک و جدید مطرح شده و بعد به مسائل اصلی او پرداخته میشود.
(بور، همان، 50)5ـ حقیقت علمی و ارزش آن وقتی ما دربارة تاریخ علوم جدید، یعنی کشفیات نیوتن (Newton)، کپرنیک (Kopernikos)، گالیله (Galileo) و کپلر (Kepler) صحبت میکنیم، میبینیم که اکثرا گفته میشود که در آن زمان در کنار حقیقت وحی مذهبی که در کتاب مقدس و پدران کلیسا (Kirschen Vauml;ter) مستقر است و تمام قرون وسطا این حقیقت حاکم بود، حقیقت دیگری نیز وجود داشت که توسط حواس پنجگانه انسان میتوانست امتحان شود تا به درستی آن پیبرده شود و هیچ شکلی در آن نباشد."