چکیده:
مقاله حاضر به منظور بررسی پیشینه و بازسازی یک سنت اجتماعی و فرهنگی فراموش شده که در ضمن یک تشبیه مرکب و با واژگان فریبکار در بیت زیر از اشعار بازمانده از رودکی انعکاس یافته، نوشته شده است:
خورشید را ز ابر دمد روی گاه گاه چونان حصاری ای که گذر دارد از رقیب
بر اساس یافته های این گفتار؛ رقیب صاحب یکی از مشاغل اجتماعی بوده است که خانواده های اصیل برای تربیت و محافظت از فرزندان خود استخدام می نموده اند و حصاری، به معنای معشوق و زیبا رویی است که چهره زیبا و آفتاب سان خود را در پرده نقاب پنهان می کرده است. بدون درنظر گرفتن این رسم، شعر رودکی تمام لطافت و زیبایی خود را از دست خواهد داد.
The present article aims to investigate the background and casts light on a social and cultural forgotten tradition that has been reflected through a complex simile as well as illusory words in the following couplet of the survived Rudaki's poems.
Behind the clouds، the sun makes appear its face now
And then like a prisoner passing by her watcher
According to the findings of this article، the watcher (Raghib) is a professional man whom the noble families employ for training and looking after their children. The Prisoner (Hesari) means a beautiful beloved who hides her charming and sun-like face behind the veil. Without considering this tradition، Rudaki's verse would be missed its delicacy and elegance.
خلاصه ماشینی:
پژوهشهای زبان وادبیات فارسی(علمی-پژوهشی) دانشکده ادبیات و علوم انسانی-دانشگاه اصفهان دورهء جدید،شماره 2،تابستان 8831،ص 44-53 رقیب حصاری دکتر احمد امیری خراسانی*-دکتر محمد رضا صرفی** چکیده: مقالهء حاضر به منظور بررسی پیشینه و بازسازی یک سنت اجتماعی و فرهنگی فراموش شده که در ضمن یک تشبیه مرکب و با واژگان فریبکار در بیت زیر از اشعار بازمانده از رودکی انعکاس یافته،نوشته شده است: خورشید را ز ابر دمد روی گاهگاه چونان حصاری ای که گذر دارد از رقیب براساس یافتههای این گفتار؛رقیب صاحب یکی از مشاغل اجتماعی بوده است که خانوادههای اصیل برای تربیت و محافظت از فرزندان خود استخدام مینمودهاند و حصاری،به معنای معشوق و زیبارویی است که چهرهء زیبا و آفتابسان خود را در پرده نقاب پنهان میکرده است.
2-پیشینهء بحث رودکی تشبیب یکی از قصاید زیبای خود را به توصیف بهار خرم اختصاص داده و با ایجاد فضایی غنایی و عاشقانه تصویر زیر را برای نشان دادن حالت خورشید بهاری که به تناوب چهره مینماید و در پس پرده ابر فرو میرود،به شکلی کاملا هنرمندانه رقم زده است: خورشید را ز ابر دمد روی گاهگاه چونان حصاری ای که گذر دارد از رقیب برداشتهای شارحان رودکی از این بیت تقریبا یکسان است؛چنانکه خطیب رهبر در معنای بیت گفتهاند:«خورشید چون زندانیای که چشم نگهبان را بپاید و سری از روزنه زندان بیرون کند،گاهگاه از پرده ابر روی مینماید»(خطیب رهبر،5731:2)انوری و شعار در معنای بیت نوشتهاند که«گاهی چهرهء خورشید از پس ابر نمایان میشود،مانند کسی که در حصار است و دور از نظر نگهبان عبور میکند.