چکیده:
اشکانیان در سراسر دوران حیات سلسله ی خود ( 2500 پ . م 226 م ) درگیر منازعات در شرق و غرب قلمرو خویش بودند . مرزهای شرقی مدام دستخوش تعرض و تهاجم دولت های همسایه و یا اقوام بیابانگرد قرار می گرفت و در غرب رقبای سرسختی چون سلوکیان و رومی ها حضور داشتند . بر خلاف وجود بسیاری منابع رومی که در باره کشمکش های قدرت میان اشکانیان ، همسایگان غربی آنها - سلوکیان و رومی ها - اطلاعات ارزنده ای در اختیار ما می گذارند ، از درگیری های این شاهنشاهی در مرزهای شرقی ، منبع مکتوبی در دست نیست ...
خلاصه ماشینی:
"2سالهای(206)تا (185)پیش از میلاد،دوران اوج عظمت دولت یونانی باختر بود،زیرا از نظر بسط قلمرو،از یک سلطنت کوچک به پادشاهی گستردهای تبدیل شد در این دوره،نوعی توازن قوامیان در قدرت نو پای شاهنشاهی یونانی باختری و اشکانی وجود داشت به علاوه،حضور تهدید آمیز بیابا نگردان استپهای شمالی و حرکت سریع جماعتها سکایی که میدخت تا مرزهای سیحون(سیر دریا)را در معرض خطر جدی قرار میدادند،باعث شد اوتید موس-شاه باختری-با اردوان اول(اشک سوم)196-214 ب.
در نیمهی اول قرن دوم پیش از میلاد،مهاجرت بزرگی میان کوچ روهای آسیای مرکزی روی داد منبع این تحرکات،قوم هیونگ نو (Hiung-un) بود که از سوی سلسلهی چینی هان تارانده شده و با عقب نشینی به روی غرب به همسایگان خود یوئه چیها1فشار میآورند2 یوئه چیها متقابلا بر اثر این فشار به سوی غرب و به سرزمین سکاها مهاجرت کرده و آنها را به حرکت وا داشتند.
م) از این زمان کوچ روهای شرقی در جوار پارتیان قرار گرفتند که در آن هنگام سلوکیان را شکست داده و شاهنشاهی خود را از استابن(استر آباد کنونی)و هیر کانیه تا بین النهرین گسترده بودند.
نخست این که از نظر سیاسی،ایران پارتی به شکل شاهنشاهی،در بین دو قدرت کوشان و روم قرار گرفت و منازعات شرقی را به درگیریهای غربی خود علاوه نمود و دوم از نظر اقتصادی،زیرا کوشانیان نیز مانند اشکانیان در مبادلات تجاری نقش واسطه داشتند و با تصرف بخشهایی از جادهی ابریشم میتوانست کالاهای تجاری را از طریق راههایی خارج از قلمرو پارت عبور دهند."