چکیده:
نقد محتوایی آثار در پژوهشهای ادبی پارسی چندان رواج و روایی ندارد و بسا که زیباییها و جذابیتهای بیرونی و موضوعی پژوهنده و خواننده را آنچنان درگیر میکند که به درستی و نادرستی نگاشتهها کمتر توجه مینماید.یکی از متون معتبر نثر فارسی که از منابع اصلی پژوهشگران دربارهء شخصیت جلال الدین مولوی و خاندان و یارانش میباشد،کتاب مناقب العارفین نگاشتهء شمس افلاکی است.این کتاب با شیوهای مریدانه و مخلصانه نگاشته شده و اشتباهات و تضادهای بسیار دارد.از گذشتگان با بیاناتی غیر واقع،اسطوره میسازد و از معاصران با شیفتگی بسیار شخصیتهای فرا واقعی جلوه میدهد که با نگاشتههای خودش هم-اگر دقیق بررسی شود-تطبیق نمیکند.در این جستار احوال یکی از گذشتگان(بهاء ولد)پدر مولوی و یکی از معاصران او (امیر عارف،نوهء مولوی)بررسی میشود.
خلاصه ماشینی:
"یکی از متون معتبر نثر فارسی که از منابع اصلی پژوهشگران دربارهء شخصیت جلال الدین مولوی و خاندان و یارانش میباشد،کتاب مناقب العارفین نگاشتهء شمس افلاکی است.
و دو اثر منثور رسالهء فریدون سپهسالار که از مریدان آن خاندان است و اثر خویش را در سال 917 هـ به پایان برده است و مناقب العارفین نگاشتهء شمی الدین افلاکی که او نیز از مریدان این خاندان و از مخصوصان امیر عارف نوهء مولوی بوده است.
-------------- (1)-این تاریخ دقیقترین تاریخ است که از کتاب مولانا جلال الدین تألیف عبد الباقی گولپینارلی آورده شده است ولی تواریخ دیگر آنچنان درست نمینماید دکتر سیروس شمیسا در کتاب سبکشناسی نثر تاریخ 817 تا 247 هجری را ذکر مینماید (5731:981)و صفا 8631:بخش دوم 4821.
(4)-کمتر متنی بعد از مناقب العارفین وجود دارد که دربارهء مولانا و خاندانش باشد و بسیاری از مطالب آن را در خود جای نداده باشد به عنوان مثال میتوان از نفحات الانس جامی یاد کرد که احوال خاندان مولانا را از این کتاب برگرفته است.
این فریدون که با مشایخ تصوف به نزاع برمیخیزد و گاه آنان را کتک میزند شراب مینوشد و با زنان سروسری دارد و ادب ظاهری و فروتنی را نیز ترک میکند با خود سگ نگاه میدارد و هیچ اشارتی به کیفیت سلوک او و دانش اندوختن او نیست،چگونه میتواند خلاصهء هفت ولی باشد؟ این نوه که به قول افلاکی منظور نظر مولوی است و به مثنوی هماره مینازد معلوم نیست که حتی تحصیل و دانشی داشته است یا نه؟او فرزند سلطان ولد پسر مولانا و حاصل ازدواج او با فاطمه خاتون دختر صلاح الدین زرکوب قونوی است."