چکیده:
در دوران صفویه و آغاز قاجاریه، بسیاری از مسیحیان و یهودیان در ایران زندگی میکردند، چنانکه شمار آنان
از زرتشتیان ایرانی نژاد بیشتر بود.
به علت وضعیت سیاسی خاص این دوران شمار بسیاری از سفرا و نمایندگان سیاسی اروپا به ایران میآمدند
و معمولا هیئتهای تبلیغی مسیحی نیز آنها را همراهی میکردند. این هیئتها به تبلیغ آئین مسیحیت پرداخته
همچنین زمینه را برای حکومتهای استعماری آماده میکردند. یکی از مهمترین فعالیتهای آنها نوشتن کتابهایی بر
ضد اسلام و در دفاع از حقانیت مذهب خودشان بود. علمای مسلمان و نیز مسلمانان (جدید الاسلامها) کتابهای
زیادی بر ضد آنها نوشتند، چنانکه ادبیات گستردهای در این زمینه به وجود آمد.
این مقاله این ادبیات را در عصر صفویه و قاجاریه مورد بررسی قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
"البته این مطالب بدین جهت مطرح نمیگردد که اختلافات بین مسیحیان و یهودیان و مسلمانان را آشکار کند، بلکه هدف آن این است که از یک سو با نوع فعالیتهای مبلغین اروپائی و نقشی که آنان و دولتهایشان در این دو قرن در بوجود آمدن کتب رد نویسی داشتهاند آشنا شده و از سوی دیگر نگرش و نقش جدید الاسلامها را در این زمان روشن کند.
وی احتمال میدهد که علوی ارتباط محرمانه با علمای یهود و احبار ایشان داشته است؛ به این دلیل توانسته به خوبی زبان عبری را بداند (همو، 22) (2) سید احمد علوی دو کتاب دیگر نیز در رد بر مذهب یهود و مسیحیت تألیف کرده بود به نامهای صواعق رحمان در رد مذهب یهودیان و اللوامع الربانیة فی رد شبه النصرانیة.
در سالهای بعد هم افراد دیگری آمدند از جمله در سال 1193/1779 م مأمورین روحانی یهودی که به ایران آمدند در مورد نماز به یهودیان تعلیماتی دادند ______________________________ 1- نورتن از متعصبین مسیحی بود که کتابی در سال 1837 م در بوستن چاپ کرد و در آن حتی المقدور از انجیل و کتب مقدس حمایت کرده است (میرزا یوسف تبریزی، لسان الحق فی اثبات مظالم المسیحیین، تبریز، اسکندانی، 1336، ص 2-221).
سال رحلت محمد رضا جدید الاسلام مشخص نیست، اما بنا به گفته شلموکهن صدق در قبرستان مسلمانان بر سر قبر آقا دفن گردیده و بر روی سنگ قبر او نوشته شده است: از منزل عدم بوجود آشنا شدم در امت کلیم خدا پیشوا شدم در مصحف کلیم و در احکام انبیاء دیدم محمد است محمدرضا شدم رفتم از این جهان به بر دوست شادمان از بهر آنکه طالب دین خدا شدم (ملا آقابابا، 413؛ لوی، همانجا)."