چکیده:
در باره برمکیان به عنوان نامدارترین خاندان وزارت در سراسر عصر عباسی، برغم انبوه منابع تاریخی و ادبی و
رجالی هنوز نکات مبهم بسیاری وجود دارد. شناخت نخستین و مهمترین راویان اخبار این خاندان و آثار متعدد تاریخی
- داستانی که در باره آنها نوشته شده و نیز مقایسه و بررسی سبک شناسانه این آثار و اخبار میتواند برخی ازین نکات
مبهم را روشن کند. درین مقاله مهمترین راویان این اخبار و نیز تک نگاریهای شناخته شده در باره برمکیان از سده 4 ق
به این سوی شناسانده شدهاند
خلاصه ماشینی:
"مهمترین کسانی که ابن ازرق اخبار برمکیان را از آنها اخذ کرده عبارتند از: محمدبن یحیی بن خالدبرمکی که پس از مرگ پدر به خدمت عباسیان در آمد و بسیاری از روایات مربوط به خاندان برمکی از او نقل شده است (مثلا طبری، 572، 573، 575، 603 جهشیاری، 148 ـ 186 ـ 182 ـ 234 ـ 235)؛ اسحاق بلخی شاعر که در ایام ابن ازرق مردی کهنسال بوده و ورود برمک به دربار هشام را دیده و نقل میکردهاست (عباس، 12)؛ اسحاق بن ابراهیم موصلی از پدرش ابراهیم (ابن خلکان 1/202، 6/222)؛ سعید بن مسلمة بن هشام بن عبدالملک؛ برخی از بازماندگان رجال دعوت عباسی (عباس، 12ـ 16) و مهمتر از همه عبدالملک بن صالح بن علی نواده محمد بن علی عباسی که روایات مربوط به فعالیت خالد در قیام عباسیان و موقعیت او و فرزندانش در دستگاه عباسیان از اوست (مثلا جهشیاری، 58؛ جاحظ، الحیوان، 4/423 ـ 424).
البته این روایات غالبا درباره خالدبن برمک و روابطش با عباسیان اولیه است و جز راویانی که پیش از این به عنوان مآخذ ابن ازرق یاد شدند، کسان کم و بیش ناشناختهای چون بشر بن حرب طالقانی، بشربن فارس، شیخی از مردم بامیان، ابویحیی خلیل شیعی، هارون بن دیزویه، علی بن فرج، علی بن عصمه که در تاریخ طبری هم راوی اخبار خالدبن برمک است (3/320)، شخصی به نام احمدبن محمد که اطلاعات دقیقی در باره فضل بن یحیی و یحیی بن ابی مریم مدنی ندیم هارون به دست داده (همان، 3/743 ـ 747)و حدس قوی زدهاند که وی پسر محمد بن یحیی بن خالدبرمکی است (بازورث 269) و بالاخره جاحظ که از ثمامة بن اشرس معتزلی روایت کرده هم از دیگر راویان ابن ازرق بودهاند."