خلاصه ماشینی:
"افکار اولیه در مورد دائرة المعارف فقه،در مصر و سوریه ظهور کرد،ولی بههرحال عملا دائرة المعارف عبد الناصر معروف به موسوعه عبد الناصر اولین دائرة المعارف تخصصی فقهی است و تحت تأثیر ذهن روشن فقهای جامعةالازهر با اندیشهای باز،به آرا و مضامین مختلف اشاره کرده است،ولی مانند بسیاری از فعالیتهای علمی که به همت (به تصویر صفحه مراجعه شود) تقوی: آن چه که تدوین دائره المعارف فقه شیعه را ضروری مینماید دو نکته است یکی دامنه فقه شیعه در حدی نیست که در ضمن دائره المعارفهای گذشته گنجانده شود.
اینکه میگویم دائرة المعارف باید منعکس کننده تمام مطالب باشد،به این معنا نیست که ما اولیتها را در نظر نگرفتهایم،ما همواره ملاکهایی برای اولویت بخشیدن به بعضی مباحث داشتهایم،ولی از آنجا که مداخل به صورت الفبایی تنظیم شدهاند،این اولویتها در جلد اول به صورت کامل نمودار نشده است.
بسیار خوشحال شدم که اشاره فرمودند دوازده هزار مدخل فقهی، البته این صد جلدی که فرمودند،امکان دارد که بعدها تجدیدنظر شده و کمتر شود،ولی طبیعی است که این مبتلا به تمام مراکزی است که دائرة المعارف دارند و باید در بندی اضافه کنند که مجلدات بعدی به ورثه برسد،امیدواریم که این کار در این مورد به آنجا نکشد.
مثلا در بحث "آدمی"،من دو اشکال در این عنوان دیدم،اول اینکه-با توجه به اینکه جناب آقای غفوری فرمودند که در جلد اول جایی برای طرح مباحث حقوقی نبوده است-بافرض اینکه عناوین مستقل مربوط به مباحث حقوقی در موسوعه مطرح نیست،باید این مباحث در ذیل عناوین فقهی تعیین تکلیف شود."