چکیده:
یکی از دلیلهای عقلی از سوی خدا بودن قرآن، آیات تحدی است. در این مقاله از رهگذر شناخت ترتیب نزول آیات یادشده و بررسی دیدگاهها در راز تحدیهای گوناگون، به تبیین دیدگاه استاد مصباح پرداختهایم.در باب راز تحدیها سه دیدگاه عمده وجود دارد: 1. تحدی به نوع قرآن؛ 2. اختلاف مخاطبان تحدی یا زمان آنها؛ 3. تحدی از دشوارتر به آسانتر. دربارة دیدگاه سوم ـ که متناسب با سیر طبیعی و منطقی دعوت به مبارزهطلبی ـ است تبیینهای مختلفی وجود دارد که نوعا بهدلیل ناسازگاری با روایات ترتیب نزول یا با سیاق آیه و یا به دلیل ناتوانی در رد سخن مشرکان (افترا بودن تمام سورههای قرآن)، پذیرفتنی نیست.استاد مصباح تحدی را نخست به کل قرآن سپس به یک سوره و در نهایت به ده سوره که درمجموع همانند یک سورة کامل قرآن باشد، میداند. این دیدگاه علاوه بر سازگاری با ترتیب نزول آیات تحدی و با ذیل آیات تحدی، توانایی رد ادعای مشرکان را دارد و نیز با توصیف «عشر سور» به «مثله» و به «مفتریات» متناسب است.
خلاصه ماشینی:
"ثانیا این سخن وی که مقصود از ده سوره در آیه سورة هود، ده سورة قصصی قرآن است به دلیل اینکه افترا در اخبار مطرح است نه انشائیات، پذیرفتنی نیست؛ زیرا قرآن در فضایی نازل شده که مشرکان همة قرآن را افترا میدانستند و فرقی میان اخبار و انشائیات قرآن نمیگذاشتند و لازم بود جواب قرآن نیز بهگونهای باشد که شبهة آنان را از اساس و نسبت به همة سورههای قرآنی باطل کند؛ چنانکه استاد مصباح در این زمینه مینویسد: «اولا اختصاص افترا به آیات دال بر اخبار و أنباء وجهی ندارد.
چنانکه پیش از این گفتیم، در نظر ایشان، احتمال اینکه تحدی به «قرآن» در آیة 88 سورة اسراء، تحدی به مقدار سورهها (کل قرآن) نباشد بلکه تحدی به جنس قرآن (خواندنی) باشد به صورت جدی مطرح است؛ زیرا اولا واژة قرآن بهتدریج برای قرآن جنبة علمیت پیدا کرده و معلوم نیست در زمان نزول آیة اسراء، واژة «قرآن» علم بوده باشد؛ ثانیا تا زمان نزول سورة اسراء تنها پنجاه سوره نازل شده بود و اگر آیه درصدد بیان مقدار باشد، تنها پنجاه سوره را دربر میگیرد (مصباح یزدی، 1387، ج 1، ص 168 و 195).
این سخن با ذیل آیة شریفه که دلیل این ناتوانی را نشئت گرفتن قرآن از علم خدا دانسته ناسازگار است، ولی اشکال یادشده، بر بیان استاد مصباح وارد نیست؛ زیرا ایشان تحدی به ده سوره را درخواست آوردن ده سورهای میدانند که هریک دارای یکی از جهات اعجاز قرآن باشد و مجموع آن ده سوره (روی هم رفته) همانند یکی از سورههای قرآن باشد و تمام ویژگیهای یک سورة قرآن (نظم، اسلوب و محتوا) را دارا باشد."