خلاصه ماشینی:
"خوشبختانه پس از هفت سال بررسی و تلاش همهجانبه در ایران و برخی دیگر از کشورها،افزون بر اصلاح یا تکیمل اطلاعات ارائه شده دربارهء نشریات موجود در فهرست پروفسور ساتن،موفق به دستیابی و شناخت تعداد 9 نشریهء غیرفارسی و 154 روزنامه یا مجلهء فارسی مربوط به این دوره شدم که احتمالا ساتن آنها را ندیده بوده است.
؛فرآیند تصویب یا تغییر قوانین مربوط به مطبوعات از اخذ مجوز تا محتوا و هدف نشریه؛عکسالعمل مطبوعات و مشی آنها در برابر موج توقیفها به صورت تغییر نام و حفظ شکل ظاهر و محتوای مطالب؛وضعیت نشریات احزاب و گروههای سیاسی؛دگرگونیها و سازمان سانسور مطبوعات؛اقدامات و سیاستهای ابراهیم خواجهنوری در جهت منطقی و سازنده شدن مطبوعات؛کوشش روزنامهنگاران برای تشکیل تشکلهای صنفی و سیاسی و تأسیس «اتحادیه مطبوعات»؛فرآیند پدید آمدن نشریاتی که متفقین(انگلیس و شوروی)برای تبلیغ به نفع خود و توجیه سیاستها و حمایت از مواضع خویش به راه انداختند و یا نشریات داخلی را به جانبداری از خود کشاندند؛شرح و تحلیل وضعیت مطبوعات طرفدار جناحهای چپ و راست از نظر توقیفها یا آزادی عمل در پیوند با دولتهایی که در این مدت تشکیل گردید و سیاستهایی که این دولتها در پیش گرفتند،همچنین در ربط با مسائل سیاسی داخلی و خارجی،از جمله حوادث آذربایجان و سیاستهای شوروی و انگلیس؛رشد مبارزات ضد انگلیسی؛ظهور روزنامهنگاری علمی؛ گسترش مجلهنویسی؛گروهبندیها و مالکیت مطبوعاتی؛ویژگیهای شغلی روزنامهنگاری که در آن زمان به عنوان شغل درجه دوم به حساب میآمد؛و بالاخره چاپخانهها و مسائل مربوط به کاغذ و چاپ و چاپخانه و انتشار مطبوعات."