چکیده:
شطحیات صوفیه خصوصا بایزید بسطامی پرداخت.در حفظ اسرار صوفیه بسیار کوشید و از رازدارترین صوفیان بشمار میرود.مریدان بسیاری در مکتب وی تعلیم دیدهاند.حلاج،شبلی و جریری از جمله شاگردان وی هستند.به سبب نقل و روایت احادیث فراوانی که از وی در بیان نظریات صوفیان بازمانده وی را زبان فاخر تصوف نامیدهاند.مقاله حاضر مروری بر شرح احوال و آثار جنید بن محمد بن جنید بغدادی صوفی برجسته قرن سوم هجری است،جنید از چهرههای درخشان تاریخ تصوف اسلامی است.او در زهد و تقوی سرآمد روزگار بود و صوفیه او را شیخ المشایخ و طاووس الفقراء میخواندند و بسیار محترم میشمردند.جنید در بیان آراء و مبادی صوفیه اهتمام بسیار به کار برد.آثاری که از وی به جا مانده معدود است با این همه وی صوفیی است که بیشترین سخنان از وی روایت شده است.وی موسس مکتب بغداد به شمار میرود.او اولین کسی است که به شرح
خلاصه ماشینی:
- ابو الحسن نوری،ابو سعید خراز و ابن عطاء الادمی از دیگر معاشران جنیدند که روزبهان بقلی شیرازی در کتاب شرح شطحیات خود به سخنان لاف و گزاف و شطح و طامات ایشان اشاره کرده است.
عبد القادر مؤلف کتاب شرح احوال و آثار جنید معتقد است که حلاج دارای همان افکار و اندیشههای مکتب تصوف بغداد است که جنید و دیگران به آن اعتقاد داشته و تعلیم میدادهاند و در سخن مشایخ برجستهای چون حارث محاسبی و سری سقطی نیز دیده میشود.
نشست و برخاست جنید با صوفیه بغداد که عدهای شاعر نیز در میان ایشان دیده میشد کلام وی را که به سبب ارتباط با سری سقطی آهنگین و دلنواز شده بود صیقلی و پرداخته میکرد.
سلمی نیز در طبقات الصوفیه از قول ابن مسروق طوسی شیفتگی جنید را به شعر طی حکایتی بیان میکند:ابن مسروق طوسی گوید:با جنید از کنار بعضی از خانههای بغداد رد میشدم،ناگهان صدای مغنی بلند شد که میخواند: منازل کنت تهواها و تألفها ایام انت علی الایام منصور پس جنید به شدت گریست و به من گفت:ای ابا العباس!چه زیباست منازل الفت و انس و دوستی و چه موحش است مقامات مخالفات.
با وجودی که جنید سخن خود را کلام الهی میداند که بر جان وی الهام میشود اما تأکید میکند که حقایق و غوامض این علم را هنوز فاش نکرده است.
با توجه به شرح شطحیات با یزید که در کتاب اللمع از جنید نقل شده احتمالا وی رسالهای با این مضمون داشته است.