چکیده:
شهر مفهومی است چندبعدی،که میتواند یکی از راههای مناسب برای رسیدن به رشد و توسعه در نظر گرفته شود.به خصوص با رویکردی منطقهای به این مفهوم و با توجه به پتانسیلهای شهرها و مناطق ایران و توان این مراکز برای انباشت سرمایه،راه رسیدن به توسعه تا حدود زیادی توسط شهرها تسهیل خواهدشد.مفهوم شهر منطقه میتواند بررسی شبکههای شهری ایران را آسانتر نماید.همچنین با بررسی این شبکهها،تعادل منطقهای و شهری و لزوم دستیابی به هماهنگیهای منطقهای افزونتر خواهدشد.
خلاصه ماشینی:
"»(ربانی،1831:5) از آنجایی که در این نوشتار شهرهای ایران را مورد بررسی قرار خواهیم داد،بهتر است که به تعریفی که در مادهی 4 قانون از شهر آمده است،توجه کنیم: «شهر محلی است با حدود قانونی که در محدودهی جغرافیایی مشخص واقع شده و از نظر بافت ساختمانی،اشتغال و سایر عوامل، دارای سیمایی با ویژگیهای خاص خود است،به طوری که اکثر ساکنان دائمی آن در مشاغل کسب،تجارت،صنعت،خدمات و فعالیتهای اداری اشتغال داشته و در زمینهی خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردارند.
در ایران نیز پیدایش شبکه شهری تابع این قاعدهی کلی بوده است؛و یا شبکهی شهری در کشورهای پیشرفتهی صنعتی به علت وجود عملکردها و فعالیتهای سلسله مراتبی در شهرهای مختلف دارای یکنواختی و همگونی نسبی امکانات اقتصادی و اجتماعی و فضایی است؛یعنی روستاهای اطراف یک شهر کوچک،خدمات اولیهی خود را از این شهر تأمین میکنند.
شبکههای شهری ایران در گذشته شبکههای شهری ایران تا چند دهه گذشته از همگونی خوبی برخوردار بوده است؛یعنی بدون وجود یک شهر یا متروپل اصلی که همهی فعالیتها را به خود جذب کند و بر شبکه تأثیر خاص بگذارد، ارتباط ارگانیکی بین شهرهای کوچک و بزرگ هر منطقه از یکسو و شهرها و مراکز روستایی آنها از سوی دیگر برقرار بوده است.
در کل خصوصیات شبکههای شهری ایران را میتوان به نحو زیر خلاصه کرد: 1)در کل شبکهی شهری ایران،مسئلهی کلانشهری و تمرکز متروپل به وضوح به چشم میخورد،به نحوی که وجود متروپل تهران از نظر فضایی-جمعیتی،عملکردی و غیره همهی شبکه را تحت تأثیر خود قرار داده است،و در شبکه هیچگونه رقابتی در این زمینه نسبت (به تصویر صفحه مراجعه شود) به تهران دیده نمیشود."