خلاصه ماشینی:
"دو تجربهء ناموفق،الکسی را به تازشی بزرگتر برانگیخت و شش هزار قزاق در سال 1668 میلادی به رهبری استنکارازین،12در زمان سلطنت شاه سلیمان،13با چهل کشتی توپدار به گیلان تاختند و پس از چپاول کرانههای جنوبی دریای خزر،شاه سلیمان را به چارهاندیشی واداشت و او به ناچار پذیرفت که گرجستان را به خاندان باگراتیون که روسها آنان را دوست میپنداشتند،واگذارد و گیلان و مازندران را از تازش آنها برهاند.
از آنجا که پتر سرگرم جنگ با سوئد بود و توان تاختن به ایران را نداشت،یکی از افسران بلندپایه ارتش روسیه به نام الکسیس باسکاکف18را برای به دست آوردن آگاهیهای بیشتر درباره راه گیلان به این دیار گسیل داشت.
ناآرامی ایران و بحران گیلان در دوران بین مرگ نادر شاه و به تختنشینی آقا محمد خان قاجار،به روسها فرصت داد که شمس العماره در انزلی پایگاههای دریایی خود را تقویت کرده و آمادهء تاختوتاز به مرزهای ایران در کرانههای خاوری و باختری دریای خزر گردند.
گریگوری والریانویچ ملگونف55که پیشتر در سال 1858 میلادی سفری سیزده روزه به کرانههای جنوبی دریای خزر کرده بود و اطلاعاتی درباره منطقه مورد پژوهش دورن داشت،به عنوان همراه او در این سفر برگزیده شد.
برآیند این سفر تهیه گزارشی گسترده برای دولت روسیه بود و در کنار آن تدوین سفرنامهای به نام سفرنامه ملگونف به سواحل جنوبی دریای خزر که در سال 1863 میلادی چاپ و منتشر شد.
ملگونف سفری سه ماهه از 24 سپتامبر تا 17 دسامبر سال 1860 میلادی به همراه دورن در کرانهای جنوبی دریای خزر داشت و به نوشته آلفونس گابریل در کتاب تحقیقات جغرافیایی راجع به ایران: «..."