چکیده:
شعرای پارسی نه تنها بر علوم ادبی که برخی از آنها در علوم مختلف زمان از قبیل فقه
و کلام، عرفان و فلسفه، تاریخ و جغرافیا، طب و نجوم از علما و دانشمندان معاصر خود
بوده و با به کارگیری علوم مزبور، به ویژه علم طب، به آثار خویش، روح و لطافتی خاص
بخشیدهاند. گروهی از این بزرگان نیز گرچه طبیب نبودهاند، با طبیبان حاذق زمان
خود مجالست داشته و یا اینکه از نحوة طبابت مرسوم در آن دوران با خبر بودهاند؛ به
طوری که تأثیر ژرف این دانش در اشعار نغزشان به خوبی تجلی کرده است. در این مقاله
رد پای طب نوین در اشعار شاعران بزرگی چون فردوسی، مولوی، خاقانی، منوچهری و نظامی
گنجوی بررسی شده و با یافتههای دانش پزشکی نوین مقایسه گردیده است.
Persian poets were conversant in literary sciences، but some were of scientists in other various sciences such as juris prudence، mysticism and philosophy، history and geography، medicine and astrology; and through applying these sciences، particularly medicine، gave an special spirit and fineness to their works.
Group of these scientists although have not been physician، have had companionship with physicians and / or were informed of common methods in medical profession، so that its deep influences in their poems demonstrated properly.
This article searches for effects of modern medicine in poems of such great poets as Ferdowsi، khaghani، Manouchehri and nezami Ganjavi; and compares with findings of modern medicine.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله رد پای طب نوین در اشعار شاعران بزرگی چون فردوسی، مولوی، خاقانی، منوچهری و نظامی گنجوی بررسی شده و با یافتههای دانش پزشکی نوین مقایسه گردیده است.
پـزشکـی و درمـــان هــر دردمنـــد در تنــدرستــــی و راه گــزنـــــد به دارو و درمان جهان گشـت راست که بیماری و درد کس را نکاست (فردوسی) دردستـانــی کــن و درمــان دهــی تـات رسـاننــد بــه فـرمـانـدهـــی تشــریـح نـهــاد خـــود در آمــــوز کـان معـرفتیـست خـاطــر افـــروز مـیبــاش طبیـب عیـســـوی هـــش امـــا نـــه طبیـب آدمــی کـــش (نظامی) شرح و بحث در این قسمت، بیماریها و درمانهای مختلفی را که در اشعار شعرای بزرگ پارسی آمده است، بررسی و با دانش امروزی مقایسه میکنیم.
واکسیناسیون و سروتراپی (ایمونولوژی و آلرژی) افعی ار چه سر همه پر زهـر گشت خــوردن افعـی همـه تـریـاک شـد (خاقانی) عقرب ندانم امـا دارد مثـال ارقـم در دیده چون گوزنان تریاق روحپرور (خاقانی) مـن آن گنـج و آن اژدهـا پیکـرم کـه زهـر اسـت و پـازهــر در ساغــرم (حدیقه سنایی) گـر چـه کــژدم ز نیـش بـگـزایــد دارویـــی را همــت بـکـــار آیــــــد (حدیقه سنایی) راحت کـژدم زده کشته کژدم بود مـیزده را هـم بـه مـی دارو و مرهـم بــود (منوچهری) بسا زهـر کـو در تن آرد شکست بــه زهـری دگــر بـایـدش بــاز بسـت (شرفنامه نظامی) در زمینه ایمنیشناسی بایدگفت در حقیقت اطبای مسلمان ایرانی پایهگذار این دانش والا هستند.
آبله (بیماریهای عفونی) احمدک را که رخ نمـونـه بـود آبلـه بـر دمـد چگونـه بـود (هفت پیکر نظامی) زکریای رازی دانشمند بزرگ ایرانی در سال 910 میلادی بیماری آبله را برای اولین بار به طور دقیق توصیف کرد.