چکیده:
آیا جامعه اصیل است و وجود حقیقی و مستقل دارد؟در اینباره دیدگاههای مختلفی وجود دارد.این مقاله مسئله فوق را از نگاه شهید مطهری،استاد مصباح یزدی و آیت الله جوادی آملی میکاود. شهید مطهری،هم من فردی و هم من جمعی را اصیل میانگارد و جامعه را از وجود حقیقی،مرگ و حیات و روح واحدی برخوردار میداند که در افراد حلول کرده و من جمعی آنهاست؛اما استاد مصباح فقط فرد را اصیل انگاشته و جامعه را امری اعتباری و دارای وحدت ماهوی میداند.آیت الله جوادی آملی وجود اعتباری را مرتبه نازلی از وجود حقیقی میداند و این مرتبه از وجود را برای جامعه،قطعی میداند.ایشان نسبت به مرتبه وجودی فراتر از آنچه مطابق با نظریه اصالت جامعه باشد،نظر صریح ندارد.
بنابراین،سیر بحث در میان این متفکران،چنین است:
جمعگرایی معتدل-فردگرایی ناب-وجود حقیقی نازل
Can society be considered as something essentially real? Different answers have been given to the question. Here are given and studied the views of Shahid Motahhari، Ayatollah Mesbah Yazdi and Ayatollah Javadi Amoli. The first knows both individual and
society essentially real. For him، therefore، society possesses real existence، life and death and single spirit، entering the bodies of the citizens. The second knows individual as real being but the society something conventional. And the last knows conventional
existenc a low degree of real existence; for him، therefore، society is really existent. The views can be presented as: moderate socialism → pure individualism → low real existence.
خلاصه ماشینی:
"آیا جامعه اصیل است و وجود حقیقی و مستقل دارد؟در اینباره
اینکه جامعه وجود اصیل و عینی دارد یا امری صرفا اعتباری است،نگاه ما به این دانش،
استاد مطهری وجود و ترکیب حقیقی طبیعی جامعه را باور دارد.
1. جامعه حقیقتا وجود دارد؛موجودی زنده است و میشود بر آن روح واحدی
حیات جامعه به منزله صورتی است که بر ماده حیات افراد پیدا شده،به همه آنها وحدت میبخشد.
نظر شهید مطهری درباره وجود حقیقی جامعه گذشت.
مقررات اسلامی بر این مبناست که اسلام برای جامعه واقعا شخصیتی قائل است و فرد
جوادی این واژه در قرآن(انعام83/)برای حیوانات نیز به کار رفته و ممکن است نمادی
1. ضمیرهای جمع که در آیات مورد بحث به کار رفته،نشانه این است که امت وجود،
است و به کار بردن ضمیر جمع نشان میدهد که آحاد و افراد جامعه مراد میباشند.
(همان:901)استاد مصباح و وجود اعتباری جامعه
ایشان قائل است که هیچ ملاک حقیقی و عینی برای وحدت تکوینی جامعه وجود
آن دلیل این است که ملاک ترکیب و اتحاد حقیقی برای افراد جامعه وجود ندارد؛پس
وجود اعتباری ریاست برای شخص معین که سبب نفوذ دستور وی در جامعه است.
جامعه نیز دارای وجود یگانه است.
براساس این مبنا اثبات وجود عینی برای جامعه،بدون دوگونه انگاری وحدت آسان نیست؛
از جمله مسائلی که باید بدان توجه داشت این است که بحث از اصالت جامعه بهمعنای
هرگز به این دست از احادیث بهعنوان دلیل وجود عینی جامعه استناد نخواهد کرد.
با مدعا ندارند؛زیرا مدعا استقلال وجود جامعه است؛ولی محتوای روایات،داشتن روح واحد برای خصوص مؤمنان است."