چکیده:
بیمارستان و مدرسه پزشکی جندیشاپور که پیشینه فعالیت آن به دوران پیش از اسلام
باز میگردد، در دوره اسلامی نیز به حیات خود ادامه داد و به عنوان موءثرترین عامل
پیدایش و رشد و شکوفایی دانش طب در قلمرو اسلام شد، بهگونهای که طب عصر
اسلامی را اساسا برخاسته از سنت طبی جندیشاپور و ساخته پزشکان برجسته و شاگردان
نامور این مرکز علمی و طبی دانستهاند. انبوه اصطلاحات دارویی و طبی ایرانی و سریانی و
هندی که در طب عصر اسلامی رواج داشت از طریق همین پزشکان و شاگردان آنها به
جهان اسلام راه یافت. نیز مهمترین بیمارستانهای قلمرو اسلام بر گرده بیمارستان
جندیشاپور و سازمان اداری و علمی آن بنا شد. از اینرو بررسی نقش و فعالیت
جندیشاپور در عصر اسلامی، از مهمترین زمینههای پژوهش در تاریخ علوم در اسلام به
شمار میرود و نشان میدهد، ایرانیان در انتقال این رشته دانشی به تمدن اسلامی تا چه حد
سهیم بودهاند.
خلاصه ماشینی:
"این شهر با آغاز حمله مسلمانان به ایران، علیرغم نابسامانیهای شدیدی که در پیسقوط ساسانیان پدید آمد، به عنوان بزرگترین مرکز پزشکی جهان باستان (الگود، 82) همچنان به فعالیتهای علمی خود ادامه داد تا آنکه به سال 15 ق/ 636 م در روزگار خلافت عمربنخطاب، مردم جندیشاپور به شرط عدم تعرض مسلمانان به جان و مال آنها، داوطلبانه تسلیم سپاه ابوموسیاشعری والی بصره شدند (بلاذری، ــــــــــــــــــــــ * عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و مدیر بخش تاریخ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 374).
اما پس از انتقال خلافت به عباسیان و تأسیس بغداد، جندیشاپور که تا آن هنگام در اوج شکوه خود بود، بهناچار سنت پزشکی عظیمی را که در طی سالیان فراهم آورده بود، و بلکه فرهنگ یونانی را نیز که به واسطه نسطوریان در خود نگاه داشته و پرورانده بود (اولیری، 107)، اندک اندک به قلب سرزمینهای اسلامی منتقل ساخت و بغداد، با تغذیه از همینگونه مدارس و مکاتب توانست به بزرگترین مرکز دانش جهان و مشعلدار تمدن اسلامی تبدیل شود و این مقام را چند قرن نگاه دارد.
ب) ترجمه و تألیف آثار علمی به زبان عربی اگر چه تاریخ ترجمه در اسلام به اواسط روزگار امویان باز میگردد و در آغاز خلافت عباسیان نیز این کار همراه با برخی تألیفات، بهویژه در پزشکی و منطق توسعه یافت، ولی چنین مینماید که آغاز رسمی و واقعی نهضت ترجمه با تأسیس بیتالحکمة در بغداد همراه بود؛ جایی که کار ترجمه در آنجا بهطور رسمی و با سبکی نوین و تحقیقی آغاز شد."