چکیده:
«تفسیر القرآن الکریم»تألیف شیخ محمود شلتوت از جمله تفاسیری است که حلقهء اتصال بین تفاسیر سنتی و تفاسیر جدید به شمار میآید.مؤلف در عین حال که همچون متقدمان به بحثهای سنتی تفسیری پرداخته،نیازهای جدید و مقتضیات زمان و مکان را نیز مورد توجه قرار داده است.این تفسیر قرن چهاردهم هجری که از نثر ادبی قوی برخوردار است به جای توضیح یکایک آیات هرسوره به مقاصد اصلی آنها میپردازد و فراهم کردن زمینههای تقریب و وحدت اسلامی از اهداف عمدهء آن محسوب میشود.پرهیز از خلط فرضیهها و نظریههای علمی با تفسیر،و نقد چنین گرایشی از ویژگیهای دیگری است که در«تفسیر القرآن الکریم»جلب توجه میکند.مقالهء حاضر به معرفی این تفسیر معاصر و روش تفسیری آن میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"مطالعات قرآن و حدیث،سال اول،شماره دوم-بهار و تابستان 7831،صص 73-15 شخصیت علمی شیخ شلتوت و روش تفسیری وی دکتر محمود کریمی*\تاریخ دریافت:6831/70/71 تاریخ پذیرش:6831/80/22 چکیده «تفسیر القرآن الکریم»تألیف شیخ محمود شلتوت از جمله تفاسیری است که حلقهء اتصال بین تفاسیر سنتی و تفاسیر جدید به شمار میآید.
شیخ شلتوت خود این تفسیر را بهترین آثار و بزرگترین پاداشی میداند که از طرف پروردگار آرزو داشته است(بیآزار شیرازی،7731 ش،ص 15؛احمدی، 3831،ص 66).
مؤسسان دار التقریب از جمله شیخ شلتوت معتقد بودند سبب اصلی اختلاف بین مذاهب اسلامی فقه است و در عین حال،همین فقه میتواند از عوامل مهم و نقشآفرین در تقریب باشد(واعظزاده،9731 ش،ص 69).
مفسر گاهی نیز آیه یا مفهومی قرآنی را دارای اهمیت خاص میداند و با اینکه جزء مقاصد اصلی سوره نیست،آن را به طور مستوفی بررسی مینماید؛برای نمونه،در تفسیر آیه بر «لیس البر أن تولوا وجوهکم» (بقره:771»،شیخ شلتوت با عناوین متعدد زیر از آن بحث میکند:جایگاه آیه بر نسبت به آیات قبل و بعد از آن،کلمهء«بر»و مدلول آن در قرآن،وابسته نبودن بر به ظواهر و اشکال،بر در عقیده،بر در عمل و بر در اخلاق(رک.
بسنده کردن مفسر به آنچه در قرآن کریم وارد شده و محافظت بر دلالت لغوی الفاظ،عدم اعتماد به روایات قصص که نوعا سند صحیحی ندارد،تأویل نکردن الفاظ از معانی حقیقی به معانی دیگر-مگر با قرینهء صارفه-از اصول تفسیری شیخ شلتوت است(شلتوت،9731 ش،ص 05).
محمد البهی تفسیر شیخ شلتوت را تفسیری برای همهء مسلمانان و نه برای مذهبی معین از مذاهب فقهی و نه برای رنگی از رنگهای عقیدهء کلامی و نه برای توجیه خاصی از توجیهات اهل ظاهر یا باطن میداند(بیآزار شیرازی،7731 ش،ص 9)."