چکیده:
دست کم در غرب «آبراهام لینکلن» به ارائه بهترین تعریف از «دموکراسی» شهره است. وی بر آن بوده که «حکومت مردم، بر مردم و برای مردم» (هودسن،????،ص:??) به کامل ترین وجه می تواند دموکراسی را معرفی نماید. سیستم سیاسی متشکله در چارچوب این تعریف، در مضمون خود هم معنای «آزادی و هم معنای«مشارکت جمهور مردم» یک جامعه را دارد. آزادی، اصل اساسی یا ارزش مادر یا برترین خیر موجود در هر جامعه است که همگان حق برخورداری از آن را دارند. همین برخورداری خود موجب باز تولید دو معنای یاد شده در مضمون دموکراسی است. یعنی با وجود و پایداری آزادی، آگاهی بر «حقوق اولیه سیاسی» (Dahi,1989,P.170) پدیدار و مستقر می شود. همچنین با مشارکت جمهور مردم در انجام کارها، نه تنها حقوق مزبور در عمل تحقق می یابند، بلکه «ساختارهای اجتماعی و سیاسی» لازم برای احقاق آن ها تشکیل می شوند ...
خلاصه ماشینی:
"در برداشت محدود،این مفهوم از دیدگاه نظریهپردازان اجتماعی و سیاسی تعریف شده و به عنوان بخشی از جامعه قلمداد میشود که طی ادوار اولیه سرمایهداری در برخی از جوامع پیشرفتهء آن زمان تحقق یافته است.
با این برداشت جامعهء مدنی به مفهومی تلقی میشود که دستاوردهای مدنی،کموبیش در کلیه سطوح و گوشهکنار جامعه گسترده شده باشد؛یعنی براساس آگاهی بالای اکثریت جامعه و نهادینه کردن ساختارهای اجتماعی و سیاسی پیشرفته،حفظ و حراست از عزتنفس و کرامت انسانی در جامعه،رفتهرفته شامل حال اکثریت و حتی همگان گردد.
در مراحل متکاملتر و متعالیتر رشد و توسعه اجتماعی است که اصیلترین وجه ارتباط بین دو مفهوم مورد بحث،پدیدار میشود و رفتهرفته موجبات قانونی و مبانی وجدانی و اخلاقی تشکیل دموکراسی مشارکت و جامعه مدنی با برداشت وسیع را فراهم میآورد.
*نتیجهگیری با در نظر گرفتن پیششرطهای پیدایی و پیاده شدن دموکراسی و همچنین خصیصهها یا شاخصهای جامعه مدنی که در این تحلیل از آنها یاد شد،ممکن است به نظر برسد که هیچ کدام از مفاهیم یا نهادهای فوق را[دستکم در کوتاهمدت و به راحت]نمیتوان به واحدها یا قلمروهای سیاسی دارای اوضاع جغرافیایی و شرایط تاریخی متفاوت از خاستگاههای این سیستمهای سیاسی انتقال و تسری داد.
لذا درست همانند تجربه وارد کردن نهادهای مشروطیت و جمهوریت در تاریخ معاصر جوامع در حال توسعه،اگر در انجام این کار توفیقی حاصل نشود،دیر یا زود هم تشکیل دموکراسی و هم جامعهء مدنی و نهادهای مربوط به آنها از سوی لایهها و اقشار پایین اجتماع مورد مطالبه قرار میگیرند و این حکم زمان است،به ویژه در دنیایی که«انقلاب تکنوترونیک»با فراهمسازی سریعترین ارتباطات،بیشترین حجم اطلاعات را در اختیار همگان میگذارد."